Dat eenzaamheid een risicofactor is voor de ontwikkeling van angststoornissen en depressie wisten we al langer. Maar hoe dit samengaat met veerkracht—het vermogen om met stress en emotionele uitdagingen om te gaan—was tot nu toe weinig onderzocht, zeker in de kwetsbare overgangsfase van adolescentie naar volwassenheid.
Een Noorse onderzoeksgroep bracht hierin verandering. Hun studie, The prospective association of adolescent loneliness and low resilience with anxiety and depression in young adulthood: The HUNT study|onlangs gepubliceerd in Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, toont aan dat eenzaamheid en lage veerkracht in de adolescentie afzonderlijk én samen sterke voorspellers zijn van psychische klachten in de jongvolwassenheid.
Langdurig effect van eenzaamheid
Voor de studie werd gebruik gemaakt van data uit de grootschalige Trøndelag Gezondheidsstudie (HUNT), waarin jongeren tussen de 13 en 19 jaar gedurende elf jaar werden gevolgd. De onderzoekers keken naar het effect van eenzaamheid en veerkracht tijdens de adolescentie op de ontwikkeling van angst- en depressieve klachten in de volwassenheid.
De resultaten zijn helder: jongeren die zich eenzaam voelden hadden later meer kans op angst en depressie. En wie daarnaast ook een lage veerkracht had, liep een nog veel groter risico.
Veerkracht
Veerkracht is, aldus de onderzoekers, het vermogen van iemand - en hier dus van jongeren - om op een gezonde en effectieve manier om te gaan met stress, tegenslagen, en emotionele uitdagingen. Het houdt in dat iemand zich kan herstellen na moeilijke gebeurtenissen en zich kan aanpassen aan veranderende of moeilijke omstandigheden, zonder daarbij langdurige psychische klachten te ontwikkelen.
De gevaarlijkste combinatie
De onderzoekers ontdekten dat de combinatie van eenzaamheid én lage veerkracht de kans op psychische problemen aanzienlijk vergroot. Deze groep scoorde significant slechter dan jongeren die óf alleen eenzaam waren, óf alleen lage veerkracht hadden. Hoewel het gecombineerde effect statistisch nét niet significant was, bleek er op opgeteld wel sprake van een zogenoemde ’synergetische interactie’: de gecombineerde risicofactoren versterken elkaar.
Noodzaak tot vroeg ingrijpen
De implicaties van deze bevindingen zijn groot, zeggen de onderzoekers. Volgens hen moeten zorgprofessionals die met jongeren werken, alert zijn op jongeren die zich eenzaam voelen en weinig veerkracht tonen. Het is daarbij belangrijk om hen vroeg te signaleren en snel ondersteuning te bieden.
Dit kan via screening op school of in de jeugdgezondheidszorg. Ook kunnen programma’s worden opgezet om sociale vaardigheden en veerkracht te versterken, wat het risico op latere psychische klachten kan verlagen. Cognitieve gedragstherapie en andere behandelmethoden kunnen worden aangepast om juist deze twee risicofactoren gericht aan te pakken.
Samenwerking is cruciaal
De onderzoekers benadrukken dat de verantwoordelijkheid verder reikt dan de zorg alleen. Volgens hen moeten scholen, verenigingen en gemeenschappen samenwerken om eenzaamheid en sociale uitsluiting te voorkomen. Een gevoel van verbondenheid heeft enorme impact op de mentale gezondheid van jongeren.
De schoolomgeving is bij uitstek geschikt om sociale cohesie en welzijn te bevorderen. Initiatieven die zich richten op het versterken van mentale gezondheid onder jongeren leveren niet alleen winst op voor het individu, maar ook voor de maatschappij. Ze kunnen bijdragen aan lagere schooluitval, een grotere arbeidsparticipatie en minder psychische aandoeningen.
Conclusie
De studie maakt duidelijk: eenzaamheid en een gebrek aan veerkracht in de adolescentie zijn geen onschuldige verschijnselen. Ze vormen serieuze risicofactoren voor latere psychische problemen. Tijdige signalering en versterking van veerkracht kunnen het verschil maken—voor het welzijn van jongeren én voor de samenleving als geheel.
Nayan Parlikar et al, The prospective association of adolescent loneliness and low resilience with anxiety and depression in young adulthood: The HUNT study. Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology (2025)
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.