Verplichte kost voor wie de bakens in de ggz wil verzetten. Johan Atsma recenseert Verdragen, over de hulp helpt-mythe van Flip van Oenen.
“Ván therapie kun je weinig leren, maar dóór therapie kun je veel leren.”
Nuchter, helder en daarmee tegendraads, zo zou je de teneur van Verdragen , het nieuwe boek van arts en systeemtherapeut Flip Jan van Oenen kunnen kenschetsen. Eerder schreef hij in 2019 Het misverstand psychotherapie en nu is er dan dit boek. De subtitel Over de hulp helpt-mythe geeft een duidelijke indicatie vanuit welke hoek de wind waait. Nuchter wordt in dit boek vastgesteld dat uit diverse cijfers blijkt dat de ggz in Nederland weliswaar groots is opgetuigd, maar weinig effectief blijkt te zijn. Er werken in de ggz meer mensen dan in de fysieke gezondheidszorg en de wachtlijsten zijn nog nooit zo lang geweest, maar realistisch gesproken is het effect van de ggz zeer beperkt. Van Oenen roert eigenlijk dezelfde trom als vijf jaar geleden. In het voorwoord refereert hij daar aan: “Waar ik in het vorige boek vooral vragen opwierp, zoek ik in dit boek naar antwoorden. (…) de door mij aangedragen antwoorden voelen voor mijzelf zowel vertrouwd als vreemd, zowel radicaal als realistisch, en zowel ondenkbaar als voor de hand liggend aan.”
Verdragen
Dat doet hij op een zeer gedegen wijze en daarbij komt er een heldere visie op de hulpverlening naar boven, die daarmee wijst op een geheel andere insteek. ‘Verdragen’ is daarin het sleutelbegrip. Een andere insteek is hard nodig volgens Van Oenen: “(…) inmiddels zijn er duizenden studies verricht en is de conclusie onontkoombaar: psychotherapie heeft een bescheiden effect en verbetering van dit effect valt niet te verwachten. (…) En als we tot ons laten doordringen dat psychotherapie ons vaak niet zal kunnen redden, moeten we ons bezinnen op de vraag hoe om te gaan met psychische problemen die onvermijdelijk deel van ons leven uitmaken. We zullen ze op een of andere manier moeten verdragen. Maar hoe dan? En als therapie dan niet het gehoopte redmiddel is, wat heeft het dan wél te bieden? Dat is waar dit boek over gaat.”
Paradigmaverschuiving
In dit heldere en wat mij betreft overtuigende boek gaat Van Oenen vervolgens gedegen en uitgebreid in op de hedendaagse therapiezucht, en staat hij stil bij de inhoud van het begrip psychisch lijden. In het hoofdstuk Effecten van therapie wordt vervolgens duidelijk gemaakt dat die effecten eigenlijk maar heel beperkt zijn en zeker niet te maken hebben met de soorten therapie die er zoal worden aangeboden. Het begrip Verdragen komt al snel om de hoek kijken en dat wordt de grondslag van de voorgestane paradigmaverschuiving, de kern van dit boek. “Nu blijkt dat psychologische hulp problemen nauwelijks vermindert ( slechts bij een op de zeven mensen immers) dient de aandacht niet langer gericht te worden op het wegnemen van pijn maar veeleer op de vraag hoe blijvende en terugkerende pijn duurzaam verdragen kan worden.”
Hoofdrol
Het mag duidelijk zijn dat daarmee wordt bepleit dat we anders gaan kijken naar de rol van de therapeut en het therapieproces danig wordt gerelativeerd.
“Alleen als therapie gezien wordt als een spontaan herstelproces waarbij de professional een bescheiden ondersteunende rol vervult en de cliënt zelf de hoofdrol vervult, in plaats van als een expertproces gedreven door professionele deskundigheid, kan de eigen verdraagkracht gestimuleerd worden. Dit geldt bij alle cliënten, zowel die met milde klachten als die met ernstige psychiatrische aandoeningen.”
Ggz-oase
Hoe dat er in de praktijk uit zou kunnen zien, daar gaat het in de resterende hoofdstukken over. Van Oenen laat ons daar een goed onderbouwd toekomstbeeld zien, dat vooral wordt bepaald door relativering. (…) Maar er is geen betere ggz. Er is alleen een meer realistische ggz. De stip op de horizon is een fata morgana, we jagen wanhopig de luchtspiegeling van een ggz-oase na. Afscheid nemen van dit droombeeld heeft, naast herstel van het eigen verdraagvermogen, als voordeel dat de zorg betaalbaar en bereikbaar blijft en de verworvenheden van een hoogontwikkelde ggz intact kunnen blijven. En het kan uiteindelijk een zee aan ruimte, vrijheid en herwonnen zelfvertrouwen opleveren.”
Flip Jan van Oenen is niet de enige in Nederland die de bakens in de ggz wil verzetten. Met zijn boek ‘ Verdragen Over de hulp helpt -mythe’ levert hij een belangrijke bijdrage in het denken over een nieuwe richting. Verplichte kost!
Flip Jan van Oenen - Verdragen, over de hulp helpt-mythe
Uitgeverij Boom
255 pagina’s plus referenties
prijs: € 27,95
ISBN 978 90 2446 843 0
NUR 770
-
Lees ook andere recensies van Judith de Roos en Johan Atsma
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.
