Het bestuur van de afdeling forensische psychiatrie van de NVvP maakt zich zorgen over de mogelijke gevolgen van de cassatie in de zaak van Thijs H. voor de positie van de gedragskundige rapportage, specifiek het psychiatrisch oordeel binnen strafzaken. Onder psychiaters is er met verontwaardiging en onbegrip gereageerd op de conclusies uit dit arrest. Psychiaters voelen zich als deskundigen onvoldoende gezien en gehoord, nu de Hoge Raad een gedragskundig oordeel over stoornis en toerekeningsvatbaarheid naast zich neer heeft gelegd.
Thijs H.: Voorbedachte rade of ontoerekeningsvatbaar?
In mei 2019 doodde Thijs H. in Den Haag een 56-jarige vrouw. Drie dagen later stak hij op de Brunssummerheide twee mensen dood, een 63-jarige vrouw en een 68-jarige man. In eerste instantie veroordeelde het gerechtshof in Den Bosch hem tot een celstraf van 22 jaar en tbs met dwangverpleging. Volgens het hof was er sprake van voorbedachten rade, ondanks het feit dat H. een psychische stoornis heeft.
De cassatieprocedure draaide om de mate van toerekeningsvatbaarheid van H. Volgens onderzoekers van het Pieter Baan Centrum zou hij volledig ontoerekeningsvatbaar zijn door de psychose waarin hij verkeerde. Zijn advocaten vonden zijn celstraf daarom onterecht. In hun ogen zou hij alleen tbs met dwangverpleging moeten krijgen.
Maar het gerechtshof redeneerde dat H. wel degelijk in staat was afwegingen te maken en dat hij zijn slachtoffers bewust uitkoos. Dat was de reden om hem de moorden deels toe te rekenen en de celstraf op te leggen. De procureur-generaal, die de Hoge Raad al eerder het advies had gegeven dat de veroordeling in stand kon blijven, ging in die gedachtegang mee. Na de uitspraak van de Hoge Raad is geen beroep meer mogelijk.
Onbegrip en zorg bij forensisch psychiaters
Binnen de beroepsgroep forensische psychiatrie bestaat er veel onbegrip en zorg over de conclusies die volgen uit dit arrest. Psychiaters voelen zich als deskundigen onvoldoende gezien en gehoord en maken zich zorgen over de inhoud van de toetsing ten aanzien van psychiatrische problematiek als het gedragskundig oordeel over stoornis en toerekeningsvatbaarheid terzijde wordt geschoven.
Al eerder werd gesignaleerd dat er een sterke behoefte lijkt te bestaan aan een duidelijk toetsingskader voor het construct toerekeningsvatbaarheid. Volgens de afdeling forensische psychiatrie van de NVvP lijkt dit duidelijke toetsingskader met dit arrest niet te worden gerealiseerd, nu de Hoge Raad expliciet heeft gesteld dat het uiteindelijk aan de rechter is om vast te stellen of er van stoornis sprake is die tot de strafbare feiten heeft geleid.
Ontbreken van duidelijk inhoudelijk toetsingskader
De afdeling forensische psychiatrie zegt overigens zich er terdege van bewust te zijn dat het construct toerekeningsvatbaarheid primair een strafrechtelijk/juridisch construct betreft maar maakt zich desalniettemin ernstig zorgen over de conclusie van de Hoge Raad. Vooral nu, in de ogen van de psychiaters, een duidelijk inhoudelijk toetsingskader ontbreekt en er geen uitspraak wordt gedaan over meer concrete, relevante componenten waarop dit construct door rechters zou dienen te worden beoordeeld en onderbouwd. Dit brengt het potentiële risico met zich mee dat het begrip ‘ontoerekeningsvatbaar’ op verschillende wijzen wordt geïnterpreteerd en toegepast. Daarbij merkenvragen de forensische psychiaters zich af of rechters wel voldoende kennis hebben om de mate van ontoerekeningsvatbaarheid te beoordelen.
Lees hier het uitgebreide standpunt van de forensische psychiaters
Lees ook andere artikelen over de forensische psychiatrie
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.