overzicht

De ervaringsdeskundige: een waardevolle toevoeging

Gepubliceerd: 01-03-2016

Het is een relatief nieuw fenomeen: de inzet van ervaringsdeskundigen. Niet helemaal nieuw: in 1993 werkte de eerste (betaalde!) ervaringsdeskundige al in de GGZ. Zie onze rubriek ‘oude kranten’ van afgelopen december. Maar de laatste jaren groeit het inzicht dat de inzet van een opgeleide  ervaringsdeskundige een waardevolle toevoeging kan zijn op de behandeling en/of begeleiding van patiënten.

De inzet van ervaringsdeskundigen in de GGZ en de verslavingszorg heeft alles te maken met het vernieuwende concept ‘herstel’. Daarmee treedt voor niet-ingewijden de nodige spraakverwarring op. Natuurlijk is iedereen die iets bijzonders heeft meegemaakt, daarover ervaringsdeskundige. Binnen de GGZ geldt dus eigenlijk dat iedereen die psychische problemen heeft of heeft gehad, ervaringsdeskundige is. Maar de term ‘ervaringsdeskundigheid’ wordt binnen de GGZ alleen gereserveerd voor de beroepsmatige inzet ervan voor herstel en herstelondersteuning.
Daarmee is de spraakverwarring niet opgelost. Want ook het begrip ‘herstel’ leidt tot verwarring.

Herstel’, in het dagelijks leven ‘genezen’ of ‘beter worden’, is binnen de GGZ een apart concept. Het wordt omschreven als “een proces waarin mensen (verloren gewaande) mogelijkheden (her)ontdekken voor een vervullend leven met of zonder de aandoening. Zij ontdekken dat zij alleen zelf de betekenis kunnen vinden van hun problemen en van de symptomen van de gestelde diagnose. Daardoor kunnen zij de symptomen een plaats en betekenis geven in het grotere geheel van hun leven, leren om over de rampzalige gevolgen van de aandoening heen te groeien en vaak ook een nieuwe richting geven aan hun leven.” Ervaringsdeskundigen zijn dus beroepsmatig ondersteunend en behulpzaam bij dit proces.

Wat doet een ervaringsdeskundige zoal?

De mogelijkheden blijken nogal divers te zijn. Het beroepscompetentieprofiel noemt als veel voorkomende functie de ervaringswerker in een ACT- of FACT-team. Er zijn verder functies als herstelcoach, persoonlijk begeleider, adviseur, opleider en coördinator herstel. Er zijn aanstellingen waarbij de beroepsmatige inzet van ervaringsdeskundigheid volledig tot recht kan komen (de ervaringsdeskundige heeft welomschreven, specifieke functies) en er zijn aanstellingen waarin ervaringsdeskundigheid gecombineerd wordt met andere reguliere functies (minder specificiteit als ervaringsdeskundige).
Veel voorkomende activiteiten zijn, volgens hetzelfde competentieprofiel:
- ondersteunen van zelfhulp bij herstelactiviteiten en herstelprocessen van individuen en groepen;
- coachen van reguliere begeleiders, behandelaren en ervaringsdeskundigen bij het benutten van de beroepsmatige inzet van ervaringsdeskundigheid;
- scholen en organiseren van deskundigheidsbevordering voor cliënten, reguliere begeleiders en behandelaren, ervaringsdeskundigen en andere betrokkenen;
- adviseren bij inrichten van herstelondersteunende zorg, zorgprogramma’s en beleid;
- outreachende ambulante behandeling waarbij de intensiteit kan variëren, afhankelijk van de situatie van de cliënt;
- onderzoek doen vanuit het perspectief van ervaringsdeskundigheid; voorlichten en kwartiermaken binnen en buiten de ggz;
- ontwikkelen en coördineren van visievorming en beleid vanuit ervaringsdeskundigheid;
- ontwikkelen van anti-stigma activiteiten.

Hoe kijken de professionele behandelaars tegen de komst van de ervaringsdeskundige aan?

Volgens Dienke Boertien, stafmedewerker Herstel en Ervaringsdeskundigheid bij Kenniscentrum Phrenos, verschilt dat nogal per instelling. “Sommige professionals zoeken nog erg naar waar het over gaat, anderen zien het als een duidelijke toegevoegde waarde. Vaak is het ook een heet hangijzer, omdat die toegevoegde waarde of niet gezien wordt, of dat er te weinig ruimte gemaakt wordt voor de specifieke taken van een ervaringsdeskundige. En soms is er koudwatervrees.
Uiteindelijk is de ervaring bijna altijd positief. Het is dan wel belangrijk dat de organisatie de voorwaarden schept om goed te functioneren. Als de ervaringsdeskundige de kar zelf moet trekken, brandt hij of zij onherroepelijk af. Met een bevestiging van alle vooroordelen als gevolg.
Soms zie je overigens ook dat hulpverleners zelf ervaringskennis hebben. Dan loopt het vaak als een zonnetje.”

Wat moet iemand in huis hebben om ervaringsdeskundige te worden, wanneer ben je ‘’geschikt’ om een dergelijke opleiding te gaan volgen?

Boertien: “Het is vooral belangrijk dat je ervaringskennis hebt van herstel, dat je gevoeld hebt in welke lange weg dat zit, dat je ervaren hebt hoe je je welbevinden kan herstellen. Het gaat om het gevoel dat je langdurig (volkomen) de weg kwijt bent geweest, niet meer de eigenaar van je eigen leven was. En dat de zorg daar niet altijd op toegerust is. Er zitten ook aspecten aan die niet door de hulpverlening gedekt worden. Het is meer dan alleen psychiatrische klachten hebben gehad.”

Aantallen

Over het aantal in de GGZ en verslavingszorg werkzame ervaringsdeskundigen is moeilijk iets te zeggen. Kenniscentrum Phrenos deed onderzoek bij zestien lid-instellingen en kwam op gemiddeld dertien betaalde ervaringsdeskundigen per instelling uit. Als dat gemiddelde geldt voor alle GGZ-instellingen - wat een bijzonder gewaagde veronderstelling is - betekent het een totaal van 1300 werkzame ervaringsdeskundigen. Maar  het werkelijke aantal kan hier de helft van zijn, of anderhalf keer zoveel, waarschuwt Boertien.

Financiering

Vooralsnog is de financiering van de ervaringsdeskundige met name binnen de Zorgverzekeringswet een probleem. Het beroep komt niet voor in de NZa-beroepentabel (voorheen CONO),  en is daarmee niet declarabel. Instellingen moeten daarom naar andere mogelijkheden zoeken. Zo hebben zij wel ruimte om niet-declarabele uren in te zetten, maar dat is bij substantiële inzet van ervaringsdeskundigen in de organisatie onvoldoende.
Gelukkig zien een aantal zorgverzekeringen de toegevoegde waarde van de ervaringsdeskundige wel in, de toekomst van de ervaringsdeskundige ziet er wat dat betreft rooskleurig uit.

De herstelacademies

Herstelacademies en zelfregiecentra zijn een volgende stap in de ontwikkeling van ervaringsdeskundigheid. Ze stellen mensen met ernstige psychische aandoeningen in staat om inzicht te krijgen in hun eigen individuele wensen en mogelijkheden en de wijze waarop ze dat kunnen waarmaken. Op basis hiervan zoeken zij ontwikkelen zij eigen wensen over zorg- en welzijnsarrangementen, sociale en maatschappelijke participatiemogelijkheden. Een op de persoonlijke behoefte afgestemd gebruik van (specialistische) ggz en welzijnsvoorzieningen, of juist meer gericht op zelfmanagement, wordt hierdoor mogelijk.

Mensen met ernstige psychische aandoeningen zelf en ervaringsdeskundigen hebben een bepalende rol in deze centra, opdat de focus op de eigen wensen en mogelijkheden van de deelnemers gegarandeerd is.

 

Opleidingen

Wie er over denkt als ervaringsdeskundige te gaan werken, heeft tegenwoordig een ruime mogelijkheden aan cursussen en opleidingen. Enkele voorbeelden:

- Markieza verzorgt een groot aantal trainingen en cursussen rond herstel en ervaringsdeskundigheid.

- Stichting HEE verzorgt diverse cursussen op hetzelfde gebied

- Het Instituut voor Gebruikers Participatie en Beleid (IGPB) verzorgt trainingen en cursussen, o.a. in samenwerking met Hogeschool van Amsterdam de TOED (Traject Opleiding Ervaringsdeskundigheid) en de GEO (GGZ Ervaringsagogische Opleiding).

- De Hanzehoogeschool in Groningen verzorgt een basiscursus en vier vervolgcursussen )Associate Degree)

- Fontys verzorgt een Associate Degree Ervaringsdeskundige in de zorg

- Zadkine in Rotterdam verzorgt een opleiding tot ervaringsdeskundige op niveau 4 (MBO)

- Windesheim heeft een SPH-opleiding met specialisatie ervaringsdeskundigheid

- De eenjarige fulltime opleiding ‘Howie the Harp’ wordt verzorgd door Pameijer in Rotterdam. De opleiding is ook beschikbaar bij RIBW Arnhem Veluwe Vallei en RIBW Brabant

- De 1 jaar durende op MBO + niveau Ervaringsdeskundigheid Oost-Nederland (LEON)wordt verzorgd door Saxion

Voor het complete artikel klik hier

Overig nieuws


04-03-2021 - Aantal deelnemers koploperproject cliëntondersteuning met 21 gestegen tot 113 gemeenten
04-03-2021 - Ondanks corona blijft de mentale gezondheid van de Nederlandse bevolking behoorlijk stabiel
04-03-2021 - Werken met slachtoffers en plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag
03-03-2021 - Van nature angstig, maar tijdens de corona-epidemie juist minder
03-03-2021 - Een jaar coronacrisis: kwaliteit van leven is gemiddeld nog steeds hoog, maar niet voor alle groepen
03-03-2021 - Cluster C persoonlijkheidsstoornis nog te weinig bekend
02-03-2021 - Artificiële Intelligentie moet gaan helpen bij betere preventie van dementie
02-03-2021 - Vervolgcampagne 'Hey, het is oké' vandaag van start: praten helpt!
02-03-2021 - Nieuw telefoonnummer voor De Luisterlijn: 088-0767000
01-03-2021 - Onderzoek mentale gezondheid en middelengebruik studenten van start
01-03-2021 - Speciale verkiezingspagina van branchevereniging de Nederlandse ggz
26-02-2021 - Zorgstandaard SOLK verrijkt met nieuwe video: ervaringsdeskundige en professional aan het woord
26-02-2021 - Amsterdamse poli gaat helpen bij afbouw van antidepressiva
26-02-2021 - De impact van de coronacrisis: vaker stress en behoefte aan perspectief
26-02-2021 - Antipsychotica zorgen voor gewichtstoename. Allemaal.
25-02-2021 - Online alcoholinterventie voor jongeren 'Wat drink jij' is vernieuwd
25-02-2021 - 'Off the record': boek zoekt ongebruikelijke interventies in de GGZ
25-02-2021 - Multiprobleemgezinnen: werken aan verbinding
25-02-2021 - Streettriage voor mensen met verward gedrag krijgt vervolg
24-02-2021 - 'Jeugdartsen hebben onvoldoende specifieke kennis van autisme om vroege signalen te herkennen'
24-02-2021 - Brancheverenigingen jeugdzorg stappen uit overleg: te weinig gericht op inhoudelijke verbeteringen
24-02-2021 - Pesten kan zomaar startpunt zijn van verslaving of criminaliteit
23-02-2021 - MIND ziet mentale klachten toenemen en verruimt openingstijden hulplijn
23-02-2021 - Vaccinatie in ggz-instellingen gaat deze week van start
23-02-2021 - Aantal werknemers in zorg neemt toe, óók in de ggz
23-02-2021 - Ggz-aanbieders kunnen meedoen aan experiment met minder administratie
22-02-2021 - Uitdagingen en hoop
22-02-2021 - ‘We begrijpen eigenlijk helemaal niets van psychische ontregeling’
22-02-2021 - 'Psychische problematiek nu is veel complexer en intenser dan veertig jaar geleden'
22-02-2021 - Tom Dumoulin is niet de enige topsporter in zwaar weer
22-02-2021 - AD(H)D en autisme voor de hulpverlening

Laatste nieuws

Tagcloud


  • adhd
  • alzheimer
  • autisme
  • corona
  • dementie
  • depressie
  • financiering
  • jeugd ggz
  • jeugdzorg
  • verslaving

Zoeken in nieuws


Zoek

Onze Facebook pagina

Contactgegevens

info@ggztotaal.nl

Deel deze pagina

Neem contact op


Op de hoogte blijven?


Vul uw emailadres in en ontvang gratis ons magazine!

 

 

Disclamer & privacy


Hoe gaan we met jouw gegevens om?

 

Het laatste nieuws


  • Aantal deelnemers koploperproject cliëntondersteuning met 21 gestegen tot 113 gemeenten

  • Ondanks corona blijft de mentale gezondheid van de Nederlandse bevolking behoorlijk stabiel

  • Werken met slachtoffers en plegers van seksueel grensoverschrijdend gedrag

    (Adv.)
  • Van nature angstig, maar tijdens de corona-epidemie juist minder

  • Een jaar coronacrisis: kwaliteit van leven is gemiddeld nog steeds hoog, maar niet voor alle groepen

Zoeken


 

Social media


FacebookTwitterLinkedInInstagram

 

Weesperzijde 10-H   |   1091 EA Amsterdam   |  info@ggztotaal.nl   |   Webdesign PEW

Copyright 2021 - GGZ Totaal
Inloggen | Sitehand - Flexibele website | Ziber - Mobiele website met CMS | Design by PEW Grafisch ontwerpstudio