Gelijksoortige situatie in Nederland onwaarschijnlijk
In België is commotie ontstaan na een tuchtvonnis van de psychologencommissie voor psychologe Kaat Bollen na het plaatsen van ’sexy foto’s’ op Instagram. Bollen is in België een bekende psycholoog en seksuoloog, die regelmatig op televisie opduikt. In maart kreeg ze al een waarschuwing van de psychologencommissie omdat ze “de geloofwaardigheid en waardigheid van het beroep naar beneden haalt” met de op Instagram geplaatste foto’s. De waarschuwing kwam er na een klacht van een collega-psycholoog.
Bollen ging tegen de waarschuwing in beroep, maar ook in beroep is ze nu veroordeeld met een waarschuwing. Als reactie daarop stuurde ze haar officiële licentie terug: ”Ik ben nu geen psycholoog meer, maar als dit het oordeel is van de tuchtcommissie, dan wil ik ook geen psycholoog meer zijn.” Bollen vreest nu dat ze wat patiënten zal verliezen omdat de terugbetaling in het gedrang komt, maar blijft haar werk als therapeute en seksuologe voortzetten.
Anders dan in Nederland is de titel Psycholoog in België beschermd.
”Gedrag kan beroepsgroep schaden”
De jury beroept zich op een passage in de deontologische code (gedragsregels die gelden als normen) die aangeeft dat het beroep van psycholoog niet mag worden geschaad. Het privéleven van Bollen kan niet worden losgekoppeld van haar beroep, vindt de jury. ”Door haar publiekelijke uiting wordt het onderscheid juist vervaagd en moet ze rekening houden met het feit dat haar gedrag de beroepsgroep kan schaden”, staat te lezen in het vertrouwelijke vonnis. ”Dit beeld van het beroep van psycholoog wordt gevoed door het plaatsen van ’kunstzinnige’ naaktfoto’s, burlesque show, reclame maken voor een pornofilm en een webshop met erotische artikelen.”
Ook redeneert de jury dat Bollen door in beroep te gaan en zich ”te etaleren in een overtuiging van haar gelijk” andere psychologen ”in hetzelfde bad sleurt” en zo ”de waardigheid van hun beroep wordt aangetast en imagoschade ontstaat.”
Onbekende collega-psycholoog
Het was een onbekende collega-psycholoog die naar de psychologencommissie stapte met een klacht over het gedrag van Bollen op sociale media. Bollen kent de bewuste psycholoog niet persoonlijk en had met hem ook geen persoonlijk contact. Zijn beschuldiging was dat Bollen de goede naam van psychologen beschadigt door haar imago, haar profiel en sommige ‘foute reacties’ in de comments op haar sociale media.
“Ik haal, volgens hem, de geloofwaardigheid én waardigheid van het beroep naar beneden door mijn eigen sensualiteit te omarmen en heel af en toe een stukje huid op mijn sociale media te tonen. Of zoals hij het stelt: mijn eigen lichaam te gebruiken”, zei Bollen destijds.
Bollen benadrukt ook dat ze de deontologie van de psychologen zeer hoog in het vaandel draagt en zich er ook zeer streng aan probeert te houden. Daarnaast voelde ze zich gepakt in haar waardigheid. Ze vergelijkt de waarschuwing met meisjes die op school geen korte rokjes mogen dragen, omdat het verkeerde reacties zou uitlokken bij de jongens. Volgens Bollen worden de schuld en de verantwoordelijkheid aan de verkeerde kant gelegd.
In een reconstructie in De Morgen, afgelopen zaterdag, zegt de betreffende klager (65): ”Het had ook iets anders kunnen zijn. Wat ik heb aangeklaagd is de aaneenschakeling, de sfeer en teneur die wordt gecreëerd door haar. Ze blijft als klinisch psycholoog zichzelf en haar activiteiten promoten. En geregeld reduceert ze daarbij zichzelf en anderen tot een stuk vlees. (...) Het is niet het discrete en neutrale imago dat je van iemand die met gekwetste of kwetsbare mensen werkt verwacht.”
’De jaren 50 van de vorige eeuw’
De Belgische psychologencommissie kan op weinig bijval rekenen. Op de sociale media kreeg Bollen veel bijval en zelfs Bart Somers, de Vlaamse Minister van Gelijke Kansen Bart Somers mengde zich in het debat. Hij vindt dat de beslissing van de Psychologencommissie de bal misslaat. ‘Toen ik dit hoorde, dacht ik dat we opnieuw in de jaren 50 van de vorige eeuw waren’, zegt Somers aan de Vlaamse Radio- en Televisieomroeporganisatie VRT. “Ik ga laten onderzoeken wat we tegen die attitude van de commissie kunnen doen. Dit is schade toebrengen aan wat vrouwen wel of niet mogen doen of dragen in hun vrije tijd.”
“Ongehoord dat men vrouwen in Vlaanderen anno 2021 nog zegt hoe ze zich moeten of mogen kleden”, twitterde Somers nog, “We moeten hier geen kledingpolitie.”
Het NIP:
Het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) schrijft op haar website niet inhoudelijk te willen ingaan op de beoordeling door de tuchtrechter van het optreden van Kaat Bollen. “Het gaat hier immers om het onafhankelijke oordeel van een door de Belgische overheid ingesteld tuchtrechtelijk orgaan. De taak van de Psychologencommissie is vergelijkbaar met die van de op de Wet BIG gestoelde Regionale Tuchtcolleges voor de Gezondheidszorg die in Nederland het wettelijk tuchtrecht uitvoeren.”
Verder schrijft het NIP: “De Beroepscode van het NIP spreekt psychologen alleen aan op het beroepsmatig handelen, dit begrip is ruim omschreven: ‘wanneer de psycholoog optreedt in de hoedanigheid of functie van psycholoog of gebruikt maakt van de aanduiding psycholoog’. Dit beperkt zich niet tot de professionele relatie maar kan ook gaan over het optreden van psychologen in de media. Toch lijkt het niet erg waarschijnlijk dat gedragingen die zich uitsluitend in de privésfeer van de psycholoog afspelen door de tuchtrechter tot het beroepsmatig handelen zouden worden gerekend. Dat wil echter niet zeggen dat er ook daaraan geen grenzen zouden mogen worden gesteld.
Psychologen dienen zich volgens de code te onthouden van gedragingen waarvan zij weten of redelijkerwijs kunnen voorzien dat deze het vertrouwen in de wetenschap van de psychologie, de psychologiebeoefening of in collega’s kunnen schaden. De beroepsethische discussie zal vooral in de beroepsgroep zelf moeten worden gevoerd, zoals ook de Vlaamse Vereniging voor Klinisch Psychologen (VVKP) bepleit. De beroepscode nodigt psychologen uit om zich te bezinnen op de eigen beroepsuitoefening. Het collegiaal appel roept op om elkaar daarop zo nodig aan te spreken, bij voorkeur voordat wordt overwogen om een klacht tegen een collega in te dienen.”
Staartje
De ‘Zaak Bollen’ kreeg deze week nog een tenenkrommend staartje. Eén van de drie tuchtrechters die Bollen veroordeelden, is op non-actief gezet na een klacht over grensoverschrijdend gedrag. De Psychologencommissie heeft dat bericht van de Belgische krant Het Laatste Nieuws (HNL) bevestigd. De man maakte gebruik van de diensten van een Limburgse prostituee, nadat hij haar twee jaar in therapie had gehad. “Hoe hypocriet is dat niet?” vraagt de prostitué die de klacht indiende, zich hardop af tegen HNL.
Bronnen: het NIP en diverse Belgische media, o.a. De Mogen, VRT en HLN
