overzicht

Erfelijke component sociale angst aantoonbaar in brein

depressie 4

Gepubliceerd: 14-01-2020

Dat een sociale angststoornis vaak bij meerdere personen in een familie voorkomt was al bekend. Onderzoek van promovenda Janna Marie Bas-Hoogendam toont nu aan dat sprake is van erfelijke hersenkarakteristieken die samenhangen met sociale angst. Janna Marie Bas-Hoogendam promoveert op  14 januari aan de Universiteit van Leiden op haar proefschrift ’Extremely Shy & Genetically Close’.

Een begrijpelijker beschrijving van een sociale angststoornis (SAS) is extreme verlegenheid. Vrijwel iedereen kent wel een situatie waarin verlegenheid aan de orde is: als we een presentatie moeten houden voor publiek of bij een sollicitatie. We noemen het zenuwachtigheid maar onderliggend is er de angst om te blunderen en een negatief oordeel te krijgen van anderen. 

Isolement

Ongeveer 10% van alle mensen heeft daar zodanig last van, in zoveel situaties, dat ze zich in isolement terugtrekken. Ze proberen contact met anderen te vermijden om zo mogelijke kritische of negatieve gedachten van anderen te ontlopen. ‘Stel je een vrouw voor die boodschappen gaat doen in een ander dorp omdat ze bang is om iemand tegen te komen die ze kent’, zegt neurowetenschapper Janna Marie Bas-Hoogendam. ‘Of een man met een baan die promotie afwijst omdat hij dan met meer mensen moet communiceren.’

Aanwijzing voor erfelijkheid

De promovenda, die werkzaam is bij de afdeling Ontwikkelings- en onderwijspsychologie en de afdeling Psychiatrie van het LUMC, bekeek uitgebreid de al bestaande literatuur over SAS. Al langer is bekend dat SAS vaak bij meerdere familieleden voorkomt. Dit wijst op erfelijke kwetsbaarheid en dat is wat Bas-Hoogendam samen met haar collega’s heeft onderzocht: ze betrok ouders met SAS die minimaal één kind hadden met dezelfde stoornis in haar onderzoek, evenals andere familieleden. Deze ‘Leidse Familiestudie naar SAS’ maakt deel uit van het profileringsgebied Health, prevention and the Human Lifecycle. Na lang zoeken vond de onderzoeker negen ‘extreem verlegen’ families, in totaal bestaand uit 132 personen. Met behulp van MRI onderzocht Bas-Hoogendam het brein van 110 familieleden, op zoek naar hersenkarakteristieken die verband houden met SAS én erfelijk zijn.

Meer grijze stof

Allereerst bekeek Bas-Hoogendam de structuur van de hersenen van de familieleden. En dat leverde wat op: familieleden met meer symptomen van SAS hebben méér grijze stof in een diep in het brein gelegen hersengebied, namelijk het dorsale striatum. Ook ontdekte Bas-Hoogendam verspreid over het brein afwijkingen in dikte en oppervlakte van hersengebieden. Ze ontdekte bovendien dat deze hersenkarakteristieken deels erfelijk bepaald zijn. Maar niet alle familieleden met een erfelijke kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van SAS, krijgen ook SAS. Hoe dat kan, wat de trigger is die SAS doet ontstaan of juist niet, is (nog) niet duidelijk. ‘We denken dat het om een complexe interactie tussen aangeboren karakteristieken en omgevingsfactoren gaat’, stelt Bas-Hoogendam. 

Andere processen

Daarnaast ontdekte Bas-Hoogendam een positieve associatie tussen de intensiteit van de SAS-symptomen en activiteit in de subcorticale en corticale hersengebieden. De promovenda liet de proefpersonen meerdere malen dezelfde neutrale gezichten zien. Mensen zonder SAS reageren daarop in afnemende mate: ze hebben hun oordeel (‘geen gevaar’) geveld en verliezen hun belangstelling na meerdere keren dezelfde gezichten gezien te hebben. Personen met SAS bleven echter in even sterke mate reageren, alsof het steeds de eerste keer was dat ze een gezicht zagen.

Bedoeld vs onbedoeld

Een ander onderdeel van het onderzoek betrof het meten van hersenactiviteit bij het overschrijden van een sociale norm, bedoeld of onbedoeld. Een ultrakort verhaaltje betrof een vrouw die op het strand ligt. De eerste keer kreeg de proefpersoon te horen dat hij of zij eromheen liep, de tweede keer dat de proefpersoon per ongeluk over de benen van de vrouw struikelde en de derde keer dat hij of zij de vrouw expres een schop tegen haar been gaf. Bas-Hoogendam vergeleek de hersenactiviteit in reactie op de bedoelde en onbedoelde sociale-normoverschrijdingen, en vond dat vooral de verhaaltjes over de onbedoelde vergissingen tot sterke hersenactiviteit leidden bij deelnemers met symptomen van SAS. ‘Ze zijn extreem bang om te blunderen in het gezelschap van anderen, en dat zie je in hun brein terug’. Op grond van haar resultaten stelt Bas-Hoogendam dan ook dat mensen met SAS een overactief en emotioneel brein hebben. En hun angst staat de kunst om het leven ten volle te leven danig in de weg.

Behandeling mogelijk

Positief is dat de stoornis, en ook de erfelijke kwetsbaarheid voor SAS, behandelbaar is. Het is inmiddels duidelijk dat de hersens nieuwe verbindingen kunnen leggen. Dat maakt het mogelijk de angstgevoelens via behandeling te dimmen en het bijbehorende vermijdingsgedrag af te zwakken, eventueel met ondersteuning van medicatie. ‘Het is niet makkelijk’, stelt Bas-Hoogendam, ‘maar het kan.’

Bron: Universiteit Leiden / Corine Hendriks

 

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief die tweemaal per maand verschijnt dan iets voor jou! Opgeven van je mailadres is voldoende.
Abonneren kan direct via het inschrijffomulier, of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines

Overig nieuws


23-01-2021 - Wie psychische problemen heeft (gehad), maakt bij veel werkgevers weinig kans
22-01-2021 - Professionals voor psychische hulp: 'De rek is eruit'
22-01-2021 - Magnetische 'deep brain stimulation' alternatief voor operatieve methode
22-01-2021 - Veranderingen in werk en relatieproblemen belangrijke risicofactoren voor mentale problemen bij moeders tijdens lockdown
21-01-2021 - Kunnen Eigen Kracht Conferenties helpen bij het voorkomen van dwang?
21-01-2021 - Mentale gezondheid van Britse ouders verslechtert onder nieuwe coronamaatregelen
21-01-2021 - AD(H)D en autisme voor de hulpverlening
20-01-2021 - 'Hoe de ziel verdwijnt uit de geestelijke zorg'
20-01-2021 - 'Aandacht voor het mentale welzijn van studenten is toegenomen, maar we zijn er nog niet’
20-01-2021 - NIP over kwestie Kaat Bollen: ‘Beroepscode nodigt uit om zich te bezinnen op eigen beroepsuitoefening’
19-01-2021 - Muziek en muziektherapie werkt aantoonbaar als middel tegen stress
19-01-2021 - Ggz-appwijzer moet inzicht geven in bestaande apps voor mentale gezondheid
19-01-2021 - Twentse zorgaanbieders zetten kwetsbare cliënten in bij criminele activiteiten
18-01-2021 - Cannabisgebruik nam tijdens eerste lockdown toe, contact met hun partners en familie verbeterde
18-01-2021 - Exposure-therapie ook zinvol bij patiënten met jeugdtrauma
18-01-2021 - Medicijn tegen Alzheimer werkt hoogstens voor een kleine groep
18-01-2021 - Blue Monday: een onzin-formule met de potentie van een hype
15-01-2021 - Ook MIND pleit voor openen basisscholen en opvang in belang van mentale gezondheid
15-01-2021 - Participatie en inclusie blijft achter voor mensen met ernstig psychische problemen
14-01-2021 - Naar een overkoepelende theorie over autisme
14-01-2021 - E-health en een ernstig psychische aandoening: een lastige combinatie
14-01-2021 - ADHD of druk gedrag?
13-01-2021 - Kindermishandeling lijkt tijdens periode van lockdown te zijn toegenomen
13-01-2021 - Stemmings- of angststoornis als risicofactor voor cardiometabole aandoeningen
13-01-2021 - Bij meerderheid ouderen bleef de mentale gezondheid ondanks corona-maatregelen stabiel
12-01-2021 - Rechter verbiedt zwarte lijst artsen
12-01-2021 - Over het aanleren van zelfmanagement bij een bipolaire stoornis
12-01-2021 - Belgische psychologe en seksuologe levert titel in na officiele waarschuwing vanwege foto's op Instagram
11-01-2021 - Het onzegbare
11-01-2021 - ‘Te snel begrijpen is meestal slecht begrijpen’
11-01-2021 - Met een gedicht kom je verder

Laatste nieuws

Tagcloud


  • adhd
  • alzheimer
  • autisme
  • corona
  • dementie
  • depressie
  • financiering
  • jeugd ggz
  • jeugdzorg
  • verslaving

Zoeken in nieuws


Zoek

Onze Facebook pagina

Contactgegevens

info@ggztotaal.nl

Deel deze pagina

Neem contact op


Op de hoogte blijven?


Vul uw emailadres in en ontvang gratis ons magazine!

 

 

Disclamer & privacy


Hoe gaan we met jouw gegevens om?

 

Het laatste nieuws


  • Wie psychische problemen heeft (gehad), maakt bij veel werkgevers weinig kans

  • Professionals voor psychische hulp: 'De rek is eruit'

  • Magnetische 'deep brain stimulation' alternatief voor operatieve methode

  • Veranderingen in werk en relatieproblemen belangrijke risicofactoren voor mentale problemen bij moeders tijdens lockdown

  • Kunnen Eigen Kracht Conferenties helpen bij het voorkomen van dwang?

Zoeken


 

Social media


FacebookTwitterLinkedInInstagram

 

Weesperzijde 10-H   |   1091 EA Amsterdam   |  info@ggztotaal.nl   |   Webdesign PEW

Copyright 2021 - GGZ Totaal
Inloggen | Sitehand - Website met apps | Ziber - PSD naar html | Design by PEW Grafisch ontwerpstudio