Zo ongelukkig mogelijk in 8 stappen, leefregels van een eigenzinnige psycholoog. Het is de ietwat provocerende titel van een handzaam boek dat Niels den Daas schreef. Hij laat een lichtvoetig en humorvol tegengeluid horen, te midden van het grote aanbod van zelfhulpboeken dat je tegenwoordig in de boekhandel aantreft. Johan Atsma ging met hem in gesprek.
Humor en behoefte aan lichtvoetigheid is wat hem dreef in het schrijven van dit boekje. Ik ontmoet Niels den Daas ergens in Amsterdam in een eigentijds multifunctioneel hotel waar zich op de bovenste verdieping de vrij toegankelijke horeca bevindt. Op deze dinsdagochtend zitten daar al velen achter hun laptop met een kopje cappuccino er bij. De bediening is in het Engels. Mijn verschijning breng hier de gemiddelde leeftijd ineens wat omhoog.
Ik ben wat aan de vroege kant en leg Niels’ boekje voor me neer op tafel zodat ik makkelijk herkend kan worden. Dat scheelt weer een roos in mijn revers. Den Daas blijkt schuin tegenover mij, aan een ander tafeltje, online in gesprek te zijn. Ik herken hem aan de foto achterop zijn boek. Even later schuif ik aan.
Over dat boek gaan we het zeker nog hebben maar eerst ben ik nieuwsgierig naar het dagelijkse werkzame leven van Niels, niet in het minst omdat deze locatie een beeld oproept van jong, dynamisch en niet aan een plaats gebonden. Dat is voor mij een onontgonnen gebied. Ik ben nieuwsgierig.
Open Up
Niels werkt momenteel naast andere activiteiten als psycholoog bij OpenUp. Dat is een bedrijf dat onder andere abonnementen aan bedrijven aanbiedt waarmee psychische hulp mogelijk is voor medewerkers die daar behoefte aan hebben. Dat kan van alles zijn, van de behoefte aan een babbel tot begeleiding bij een dreigende burn-out. Het gaat dan om een gesprek met een gecertificeerd psycholoog naar keuze van ongeveer een half uur gedurende een aantal keer. Niels spreekt hier van gemiddeld drie tot vijf keer. Soms is een gesprek genoeg, soms wat meer. Er kan ook aanleiding zijn om door te verwijzen naar de reguliere hulpverlening.
Dat roept bij mij de vraag op die voor mij ook een rol speelt bij het lezen van dit boek. Wanneer heb je het over coaching en wanneer gaat het over in therapie? Niels noemt zichzelf een psycholoog die coachend werk doet. Je kunt op verschillende manieren vragen stellen, gebruikmaken van verschillende werkvormen afhankelijk wat zich aandient. Niels noemt dat “kijken wat nodig is”. Er is niet een heel psychodynamisch behandelplan inclusief een analyse van je jeugd en dergelijke. Er is eerder sprake van luisteren, vragen stellen, patronen benoemen. ‘opwarmen’ is een term die Niels ook gebruikt voor het proces dat hij in werking zet bij de ander. Dan is 25 minuten soms te kort en blijkt doorverwijzen naar het reguliere circuit nodig. Het gaat veelal over benoemen van patronen, stimuleren van zelfreflectie en aanzetten tot gedragsverandering. “Dit moet je echt zelf gaan doen”. In de specifieke doelgroep die Niels hier bedient kun je spreken van ’white collar workers’, hoog opgeleid met een vaardigheid tot zelfreflectie. Het gaat over mensen die zijn vastgelopen in hun werk, er kan sprake zijn van burn-out. Voor Niels zijn de gesprekken een vorm van cognitief sturen en een beroep doen op de emotionele intelligentie. “Wat zijn je emoties en hoe ga je daar mee om.”
Omkeren
Als ik vraag hoe hij tot dit boek is gekomen, reageert hij lachend dat hij tijdens het schrijven ervan al had begrepen dat hij die vraag zou gaan krijgen. Het antwoord is verrassend: “Ik vond het gewoon heel grappig om te doen. Het was leuk om te schrijven en alles eens om te keren.” Daarbij vertelt hij over een praktijkgeval dat inspireerde tot het omkeren, zoals hij dat in het boek doet. Vanuit het principe dat je pijn eerst echt moet voelen voordat je gaat veranderen, had hij een client aangeraden om gedurende een week tegen alles wat hem werd verzocht ‘Nee’ te gaan zeggen. De week erop volgde de opdracht gedurende een dag omgekeerd op alle vragen ‘Ja’ te gaan zeggen. “Dat vond ‘ie toen zo ongelofelijk vervelend.” Dat omkeren maakt kennelijk zaken wel helder.
Theater
Alles wat Niels in de gesprekken die hij voerde tegenkwam, is hij op een rijtje gaan zetten. Dat leidde tot het boekje. ‘Daar gaan we weer’, dacht ik in eerste instantie toen ik het boekje van Niels ging lezen. ‘Weer een zelfhulpboekje.’ Aan Niels de vraag hoe je het boekje kunt gebruiken. Voor hem is het eigenlijk geen zelfhulpboek, maar eerder een wat filosofisch getinte omkering van de zaak, gedacht vanuit de positie, het niveau waarop zijn cliënten bij hem komen. “Het is geen zelfhulpboek, dit is theater. Het is zelfhulp met een liefdevolle knipoog, met humor geschreven. Het zou je aan het denken kunnen zetten, het kan een gespreksopener zijn, je kunt het ook meegeven aan je knorrige partner”. Je kunt met dit boekje de omgekeerde weg bewandelen en daarvan leren. Niels maakt een referentie aan Big Wave Surfing, iets wat hij naast zijn werk ook graag doet: net als bij een paniekaanval, emotionele verlamming of iets dergelijks. “Als je onder gaat in een grote golf, dan is het belangrijk om te ontspannen en vervolgens aan het koord van je reddingsvest te trekken dat zich opblaast. Dan kom je vanzelf weer boven. Dit boekje is een representatie van dat proces.”
Geluk
Als mooie one liner zegt Niels: “Geluk is de weg, niet het doel.” Waarbij ik me vervolgens afvraag of zijn klanten dat wel begrijpen. Veel van zijn klanten willen inderdaad de hele tijd gelukkig zijn.
Dat voor Niels geluk de weg is en niet het doel, verwijst naar oosterse denkwijzen waar hij zich in terugvind. Die manier van denken is steeds meer geland, met name vanwege zijn persoonlijke ervaringen met meditatie, yoga, ademwerk en stilteretraite. Wim Hof, ‘the Iceman’, die koude als middel hanteert tot gezondheid en geluk is voor Niels – zoals hij dat noemt – een opening geweest. Een persoonlijke burn-out en daarop volgend ademwerk leidde tot een oosterse oriëntatie. Het lezen van het Tibetaanse Dodenboek en ook Island, een filosofisch getint boek van Aldous Huxley, gaven hem richting.
Goeie therapie
De acht stappen die je kunt zetten om zo ongelukkig mogelijk te zijn, is een willekeurig aantal, zo zegt de auteur. Het is een praktische keus, want er zijn oneindig veel mogelijkheden om ongelukkig te worden. De oefeningen in het boek kun je zo serieus nemen als je zelf wilt, hoe erg je in de problemen zit. Het hangt ook af van herkenning die je kunt hebben en daarmee vooral reflecteren op je eigen gedrag. Wat mij al pratend tot de vraag brengt wat nou eigenlijk een goeie therapie behelst… Het logische antwoord van Niels is dan: “Dat hangt er van af wat voor probleem je hebt!”
Mannencirkel
Er valt veel te bepraten, over van alles is een gesprek mogelijk, de toonzetting is flexibel en interessant. Dat brengt me uiteindelijk tot wat vragen rondom andere activiteiten die Niels onderneemt op dit gebied. Binnenkort vertrekt hij weer naar Bali, niet alleen om daar te gaan surfen maar ook om te gaan werken in een ‘mannencirkel’. “Dat is een manier om mannen te leren krachtig kwetsbaar te zijn”, aldus Den Daas. Er zijn de nodige mannen die zich verloren voelen en naar Bali gaan. Niels heeft dat actief opgepakt en heeft een rol in het faciliteren van die mannencirkel, daarin bezig te zijn met lichaamswerk en ook het gesprek aangaan vanuit een kern: delen. Er wordt gesport, gesurft, maar na het sporten wordt het gesprek aangegaan met expliciet de bedoeling om te leren.
Mannenweken
En dan kun je Niels ook nog tegenkomen in Noorwegen waar hij ooit deelnam aan een tantrafestival en vervolgens als helper meeging met een trekking, ‘the heroes journey’, met daarin bushcraft en ook ademwerk en koudwateractiviteiten. Persoonlijke ontwikkeling en liefde voor natuur wordt bewust gecombineerd. Inmiddels zijn er mannenweken en gemengde weken georganiseerd. Juist tijdens een trekking in de natuur ontstaat er ruimte tot reflectie. En zo raken we aan de praat over de huidige tijd met zijn specifieke problematiek. Het zijn moderne tijden met moderne mensen, die vast raken in een individualistische maatschappij die hoge eisen stelt, waarin social media niet meehelpen en dan nog eens alles gedocumenteerd en vastgelegd wordt vanuit controledrang. Een maatschappij waarin ook mannen niet geleerd hebben een gesprek aan te gaan, waarin emotionele intelligentie een steeds belangrijker rol gaat spelen en mannen er voor moeten waken niet in de slachtofferrol te gaan zitten. Niels maakt ze mee: “De verloren man”... Komt er weer een boek aan?
-
Zo ongelukkig mogelijk in 8 stappen, leefregels van een eigenzinnige psycholoog
Auteur: Niels den Daas
Uitgever: Boom psychologie & psychiatrie
ISBN: 9789024463817
Prijs: € 12,50
Lees ook boekrecensies van Judith de Roos en Johan Atsma op GGZ Totaal
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.
