overzicht

Mentale gezondheid begint bij gezonde maatschappelijke omstandigheden

1 - Wetenschap origineel

Gepubliceerd: 13-06-2025

De geestelijke gezondheidszorg in Nederland staat onder druk. Wachttijden lopen op en steeds meer mensen kampen met psychische klachten. Hoewel het onderwerp hoog op de politieke agenda staat, blijft het beleid achter, vinden Mary Nicolaou, Junus van der Wal en Leonie Elsenburg, onderzoekers bij Amsterdam UMC. Dat is vaak gericht op risicogroepen en het behandelen van symptomen. Terwijl de oorzaken van mentale problemen diepgeworteld zijn in sociale en economische omstandigheden. 

Mentale gezondheid is niet alleen een zaak voor de spreekkamer. Dat blijkt uit een recent uitgevoerde wetenschappelijke studie waarin de resultaten van andere wetenschappelijke studies werden gebundeld (een zogenoemde review). Studies zijn naast elkaar gehouden die verandering in mentale gezondheid onderzoeken als gevolg van veranderingen in contextuele factoren, waaronder sociaal beleid.

130 studies

Het gaat om ruim 130 studies uit tientallen landen, waaronder Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Wat blijkt: beleidsmaatregelen die bestaanszekerheid vergroten, zoals inkomensondersteuning of betaalbare huisvesting, dragen bij aan een betere mentale gezondheid. Terwijl maatregelen die bestaanszekerheid verkleinen, zoals bezuinigingen in tijden van economische crisis of strengere voorwaarden voor uitkeringen, bijdragen aan een slechtere mentale gezondheid. Verschillende studies met uiteenlopende onderzoeksmethoden, culturele contexten en beleidsvormen laten dit verband stuk voor stuk overtuigend zien.

Opeenstapeling van problematiek

In Nederland is mentale gezondheid ongelijk verdeeld tussen sociaaleconomische groepen. Cijfers van het CBS (2019) laten zien dat maar liefst 22,5 procent van de groep met het laagste inkomen ongezond is, tegenover 6,5 procent van de groep met het hoogste inkomen. Die hoge percentages zie je ook wanneer het gaat om opleiding, woonsituatie, werksituatie en problematische schulden. Onderzoek laat zien dat verschillende vormen van achterstand sterk met elkaar samenhangen; er is sprake van een opeenstapeling van problematiek. Goed beleid kan dat doorbreken.

Tijd voor een andere koers

In Nederland zien we helaas veel voorbeelden van beleid die de mentale gezondheid onder druk kunnen zetten, denk aan de participatiewet, het toeslagenbeleid en het huisvestingsbeleid. Het is de hoogste tijd voor een overheidsbeleid dat rekening houdt met de gevolgen voor de mentale gezondheid. Een paar richtlijnen:

* Maak mentale gezondheid een vast criterium in beleidsevaluaties: wat betekent deze maatregel voor de mentale gezondheid van de bevolking?

* Investeer in preventie van mentale gezondheidsproblemen met sociale zekerheid, woningbouw en een toegankelijke arbeidsmarkt.

* Durf beleid te maken dat ongelijkheid verkleint, zowel op sociaaleconomisch vlak als op het gebied van discriminatie. Vermijd te algemeen beleid dat in de praktijk vooral de sterksten bereikt.

* Herstel vertrouwen door rechtsgelijkheid. Minder wantrouwen richting burgers, meer ruimte voor maatwerk en de menselijke maat.


Unieke kans voor beleidsmakers

Mentale gezondheidsproblemen zijn niet alleen een vraagstuk voor de zorg, maar ook een sociaal thema. Werd lange tijd gedacht dat psychische klachten voornamelijk voortkwamen uit individuele kwetsbaarheid of genetische aanleg, inmiddels is overtuigend aangetoond dat sociale factoren een aanzienlijke invloed uitoefenen op de mentale gezondheid.
Beleidsmakers hebben dus een unieke kans en verantwoordelijkheid. Investeer in preventie via sociaal beleid en stop met het plakken van pleisters in de vorm van crisisinterventies en symptoombestrijding. Bestaanszekerheid mag niet worden gereduceerd tot een economische randvoorwaarde, maar moet worden erkend als een fundamentele pijler van mentale gezondheid. Als Nederland écht wil investeren in mentale gezondheid, is het tijd voor politieke keuzes die zekerheid en vertrouwen bieden.

Mary Nicolaou, Laura S. Shields-Zeeman, Junus M. van der Wal, Karien Stronks: Preventing depression in high-income countries — A systematic review of studies evaluating change in social determinants
PLoS One 20(5): e0323378. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0323378

Bron van dit artikel: Amsterdam UMC

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.

 

 

 

Overig nieuws


04-07-2025 - Huisartsen zeer negatief over samenwerking met ggz
03-07-2025 - AZWA-akkoord gaat toch door
03-07-2025 - HIC’s van GGZ Oost Brabant mogelijk naar ziekenhuis Bernhoven
02-07-2025 - Tanja Berger in bestuur NVvP
01-07-2025 - Oproep richting verkiezingen: meer aandacht voor mentale gezondheid
01-07-2025 - Janna Vrijsen hoogleraar Transdiagnostische psychopathologie
30-06-2025 - Wij kijken niet mee
30-06-2025 - Hoe ziet innovatie in de jeugd-ggz er concreet uit?
30-06-2025 - POET: een online emotieregulatietherapie voor jongeren met psychische klachten
30-06-2025 - Bij jongeren veerkracht weven na trauma
30-06-2025 - A NICE DAY
30-06-2025 - Gelukkig gelabeld, van ADHD tot angststoornis: een zoektocht naar mentale gezondheid
30-06-2025 - Wachtlijsten verkort door andere aanpak lichtere problemen?
30-06-2025 - De podcasts
30-06-2025 - De bibliotheek
27-06-2025 - Defensie en ggz werken aan noodplan voor opschaling bij oorlog
27-06-2025 - Eenzaamheid en veerkracht: sleutels tot psychische gezondheid bij jongeren
26-06-2025 - Ruth Peetoom opnieuw voorzitter van de Nederlandse ggz
25-06-2025 - Geen Kamermeerderheid voor euthanasie-moties van NSC
25-06-2025 - Lionarons GGZ neemt failliet PSY-Care over
25-06-2025 - Nieuwe Neurologische Behandelunit voor moeilijk behandelbare psychische aandoeningen
24-06-2025 - Stop op snelle toets IZA
23-06-2025 - NVvP en KNMG: 'Neem moties over euthanasieverzoeken niet aan'
23-06-2025 - Wekelijkse capsule biedt vergelijkbare effectiviteit en betere therapietrouw bij chronisch psychiatrische aandoeningen
20-06-2025 - Strikte medicatietrouw bij schizofrenie halveert risico op verkeersongevallen
19-06-2025 - Douwe Weening directeur-bestuurder van Terwille
18-06-2025 - Nieuwe Toolkit netwerkzorg mentale gezondheid
18-06-2025 - GGZ WNB krijgt interim bestuurder
18-06-2025 - Twintig jaar later: PTSS blijft een onzichtbare strijd voor hulpverleners van nine-eleven
17-06-2025 - Aantal consulten bij de poh-ggz blijft stijgen
17-06-2025 - Ziekteverzuim stijgt meest in ggz

Laatste nieuws

Tagcloud


  • autisme
  • congres
  • corona
  • depressie
  • gedicht
  • jeugdzorg
  • personalia
  • recensie
  • suicide
  • verslaving

Zoeken in nieuws


Zoek

Contactgegevens

LET OP: GGZ Totaal is geen instelling voor behandeling of begeleiding. Neem daarvoor contact op met de eigen behandelaar of huisarts.
t: -
info@ggztotaal.nl

Deel deze pagina

Neem contact op


Op de hoogte blijven?


Vul uw emailadres in en ontvang gratis ons magazine!

 

 

Disclamer & privacy


Hoe gaan we met jouw gegevens om?

 

Het laatste nieuws


  • Huisartsen zeer negatief over samenwerking met ggz

  • AZWA-akkoord gaat toch door

  • HIC’s van GGZ Oost Brabant mogelijk naar ziekenhuis Bernhoven

  • Tanja Berger in bestuur NVvP

  • Oproep richting verkiezingen: meer aandacht voor mentale gezondheid

Zoeken


 

Social media


FacebookTwitterLinkedInInstagram

 

Weesperzijde 10-H   |   1091 EA Amsterdam   |  info@ggztotaal.nl   |   Webdesign PEW

Copyright 2025 - GGZ Totaal
Inloggen | Ziber Website | Design by PEW Grafisch ontwerpstudio