overzicht

Strijd om de ziel

strijd om de ziel

Gepubliceerd: 13-11-2023

Johan Atsma recenseert het boek van Koen Hilberdink over P.C. Kui[er

 

De psychiatrie in Nederland heeft zich in de afgelopen 100 jaar sterk ontwikkeld vanuit een Freudiaanse kijk op de wereld tot een denken waarin Freud voor aardig wat studenten welzijn en zorg in het MBO in ieder geval een tamelijk onbekend fenomeen is en psychoanalyse een niet gekend begrip. Tijden veranderen en het denken verandert mee. Als iets in deze biografie duidelijk wordt is dat P.C. Kuiper het daar moeilijk mee had en hij had het met meer dingen moeilijk in zijn persoonlijk leven. Kuiper kreeg ooit nationale bekendheid die zijn hoogleraarschap in de psychiatrie oversteeg toen zijn boek ‘Ver heen’ uitkwam, een verslag van een intense psychotische depressie die hem trof aan het einde van zijn carrière in de psychiatrie. Ook de dokter bleek ziek te kunnen worden, en hoe…

‘Strijd om de ziel’ is een biografie die het leven van Kuiper plaatst in de ontwikkelingen over het denken over psychiatrie, de menselijke geest en wat daarin allemaal fout kan gaan, hoe je dat zou kunnen verklaren en hoe je daarin hulp kunt bieden of kunt komen tot genezing. Het leven van Kuiper is daarvoor een ideaal vehikel, als er iets duidelijk wordt in dit boek dan is dat het wel. In deze biografie beschrijft Koen Hilberdink een succesvolle carrière in de psychiatrie die in de coulissen getekend wordt door kuiperijen, allianties , vriendjespolitiek en verdrongen en verborgen persoonlijke problematiek die  voor Kuiper onverbiddelijk leidt naar een voor de lezer niet onverwachte ineenstorting van zijn persoonlijk leven. En ook in zijn persoonlijk verslag daarvan in het boek ‘Ver heen’ vertelt Kuipers slechts een deel van het verhaal, zo blijkt in dit boek.

 

Homoseksualiteit als afwijking

Het leven van Kuipers blijkt in deze nuchtere biografie inderdaad een strijd om de ziel. Het is een worsteling met ambities, geworteld in een ongelukkige jeugd, getekend door orthodox christelijk denken van zijn moeder en verborgen gevoelens op de achtergrond. Zijn seksuele gevoelens die naar mannen uitgaan zullen nooit openlijk worden beleden. Het dagboek dat Kuiper al die jaren bijhoudt, blijkt op dat gebied in deze biografie een belangrijke bron voor Hilderbrink. Kuiper leeft zijn leven in volle overtuiging naar het model van Freud en het in de eerste helft van de 20e eeuw gebruikelijke denken over homoseksualiteit als een afwijking. Ondanks meerdere jarenlange psychoanalyses blijft het desalniettemin wringen in zijn persoonlijk leven. Je kunt het leven van Kuipers moeiteloos plaatsen, parallel aan de opkomst en ook teloorgang van het psychoanalytisch denken in de geestelijke gezondheidszorg. Uiteindelijk blijkt Kuiper, de schrijver van ooit standaardwerken als ‘Hoofdsom der psychiatrie’ en ‘Neurosenleer’ in zijn theoretisch denken aan het eind van zijn carrière ondanks nieuwe versies van zijn standaardwerken links en rechts te worden ingehaald door nieuwe inzichten. Ook zijn persoonlijk leven blijkt uiteindelijk een afspiegeling van freudiaanse denken dat steeds meer aan de zijlijn komt te staan.

 

Concurrentie en vriendjespolitiek

Terugkijkend op het leven van Kuipers ontstaat een helder beeld van een van de hoofdrolspelers in het ontwikkelen van nieuwe opvattingen in het psychiatrisch denken. Die ontwikkelingen vonden plaats in een wereld van concurrentie en vriendjespolitiek waarin Kuiper zijn rol met verve meespeelde. Hij liep voorop in het serieus nemen van het beleven van de psychiatrische patiënt zelf en de invloed van de levensgeschiedenis en de sociale omgeving op het ontwikkelen van psychiatrische stoornissen. De diagnostiek ging bij Kuiper verder dan alleen de neurologische invalshoek, tot dan zeer gebruikelijk.  In zekere zin stond Kuipers fier aan de basis van de ontwikkeling van de psychiatrie als zelfstandige wetenschap en beroepsgroep. Maar als in de 60’er jaren de westerse wereld op zijn kop komt te staan en het denken over seksualiteit wezenlijk verandert kan Kuiper niet echt aansluiten. Niet in zijn denken en zeker ook niet in zijn doen dat voor een groot deel in de schaduw buiten het zicht van anderen plaats blijft  vinden. Dat zijn denken vooral werd gevormd door de theorie van Freud en een jeugd in de bevindelijk christelijke hoek, bleek uiteindelijk voor zijn wetenschappelijk en persoonlijk leven een blok aan het been.

‘Strijd om de ziel’ van Koen Hilberdink leest als een spannend verhaal zonder romantiek met een uiteindelijk onafwendbaar einde.

Koen Hilberdink: Strijd om de ziel, het leven van P.C. Kuiper (1919-2002) in de psychiatrie
Uitgeverij van Oorschot;
352 pagina’s; € 32,50 (gebonden versie); ISBN 9789028231108
 

Lees ook andere recensies van Judith de Roos en Johan Atsma

----------------------------------------------------------------------

Vond je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.

Overig nieuws


10-07-2025 - Onderzoek MIND: AI voorziet in behoefte
10-07-2025 - Uitwerking cao gereed
09-07-2025 - Pilots voor dakloosheid bij ggz-indicatie
09-07-2025 - VR succesvol in behandeling psychoses
08-07-2025 - Pilots Groen voor Gezondheid geselecteerd
08-07-2025 - Ton Vink in bestuur De Hoop Groep
08-07-2025 - LVVP wint kort geding tegen NZa
04-07-2025 - Huisartsen zeer negatief over samenwerking met ggz
03-07-2025 - AZWA-akkoord gaat toch door
03-07-2025 - HIC’s van GGZ Oost Brabant mogelijk naar ziekenhuis Bernhoven
02-07-2025 - Tanja Berger in bestuur NVvP
01-07-2025 - Oproep richting verkiezingen: meer aandacht voor mentale gezondheid
01-07-2025 - Janna Vrijsen hoogleraar Transdiagnostische psychopathologie
30-06-2025 - Wij kijken niet mee
30-06-2025 - Hoe ziet innovatie in de jeugd-ggz er concreet uit?
30-06-2025 - POET: een online emotieregulatietherapie voor jongeren met psychische klachten
30-06-2025 - Bij jongeren veerkracht weven na trauma
30-06-2025 - A NICE DAY
30-06-2025 - Gelukkig gelabeld, van ADHD tot angststoornis: een zoektocht naar mentale gezondheid
30-06-2025 - Wachtlijsten verkort door andere aanpak lichtere problemen?
30-06-2025 - De podcasts
30-06-2025 - De bibliotheek
27-06-2025 - Defensie en ggz werken aan noodplan voor opschaling bij oorlog
27-06-2025 - Eenzaamheid en veerkracht: sleutels tot psychische gezondheid bij jongeren
26-06-2025 - Ruth Peetoom opnieuw voorzitter van de Nederlandse ggz
25-06-2025 - Geen Kamermeerderheid voor euthanasie-moties van NSC
25-06-2025 - Lionarons GGZ neemt failliet PSY-Care over
25-06-2025 - Nieuwe Neurologische Behandelunit voor moeilijk behandelbare psychische aandoeningen
24-06-2025 - Stop op snelle toets IZA
23-06-2025 - NVvP en KNMG: 'Neem moties over euthanasieverzoeken niet aan'
23-06-2025 - Wekelijkse capsule biedt vergelijkbare effectiviteit en betere therapietrouw bij chronisch psychiatrische aandoeningen

Laatste nieuws

Tagcloud


  • autisme
  • congres
  • corona
  • depressie
  • gedicht
  • jeugdzorg
  • personalia
  • recensie
  • suicide
  • verslaving

Zoeken in nieuws


Zoek

Contactgegevens

LET OP: GGZ Totaal is geen instelling voor behandeling of begeleiding. Neem daarvoor contact op met de eigen behandelaar of huisarts.
t: -
info@ggztotaal.nl

Deel deze pagina

Neem contact op


Op de hoogte blijven?


Vul uw emailadres in en ontvang gratis ons magazine!

 

 

Disclamer & privacy


Hoe gaan we met jouw gegevens om?

 

Het laatste nieuws


  • Onderzoek MIND: AI voorziet in behoefte

  • Uitwerking cao gereed

  • Pilots voor dakloosheid bij ggz-indicatie

  • VR succesvol in behandeling psychoses

  • Pilots Groen voor Gezondheid geselecteerd

Zoeken


 

Social media


FacebookTwitterLinkedInInstagram

 

Weesperzijde 10-H   |   1091 EA Amsterdam   |  info@ggztotaal.nl   |   Webdesign PEW

Copyright 2025 - GGZ Totaal
Inloggen | Ziber Website | Design by PEW Grafisch ontwerpstudio