Kindermishandeling en -verwaarlozing is een complex probleem dat vaak van generatie op generatie wordt doorgegeven. Kinderen die opgroeien in een gewelddadige of verwaarlozende omgeving lopen een verhoogd risico om later zelf hun kinderen op vergelijkbare wijze te behandelen. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van misbruik die moeilijk te doorbreken is.
Een recent onderzoek van de Universiteit van Fukui in Japan biedt nieuwe inzichten in dit probleem. De studie, onlangs gepubliceerd in Scientific Reports, onderzocht hoe ervaringen met kindermishandeling invloed hebben op het empathisch vermogen, stressregulatie en het opvoedgedrag van moeders. Het doel van de studie: niet alleen kijken of moeders mishandeling plegen, maar vooral hoe persoonlijke ervaringen en psychologische factoren bijdragen aan dat gedrag.
Invloed op empathisch vermogen, stressregulatie en opvoedgedrag
Een cruciale factor in dit patroon is het verstoorde empathisch vermogen van ouders die zelf mishandeling hebben meegemaakt. Empathie – het vermogen om de emoties van een kind te begrijpen en daar passend op te reageren – is essentieel voor goed ouderschap. Uit onderzoek blijkt zelfs dat kinderen die slachtoffer zijn van mishandeling tegen hun achtste al een verminderd empathisch vermogen laten zien. Dit gemis kan tot ver in de volwassenheid blijven bestaan en maakt het moeilijk om emotionele steun te bieden aan het eigen kind – met als gevolg een verhoogde kans op mishandeling.
Van verleden naar ouderschap
De onderzoekers vergeleken 13 moeders met een geschiedenis van kindermishandeling die zelf ook tekenen van mishandeling vertoonden in hun opvoeding, met een controlegroep van 42 moeders zonder dergelijke ervaringen. Er werd gebruikgemaakt van een combinatie van vragenlijsten en fysiologische metingen om factoren als jeugdtrauma, empathie, depressieve symptomen en opvoedstijl in kaart te brengen.
Bij moeders die als kind mishandeling hadden meegemaakt, zoals fysieke, emotionele en seksuele mishandeling en verwaarlozing, bleken deze ervaringen niet alleen rechtstreeks invloed te hebben op het risico op mishandeling, maar ook indirect via het effect op empathie en mentale gezondheid.
Opvallend was de relatie tussen emotionele empathie (zoals persoonlijke stress bij het zien van andermans leed) en depressieve symptomen. Moeders met een verhoogde emotionele gevoeligheid bleken vatbaarder voor gevoelens van machteloosheid en somberheid, wat het risico op onveilig opvoedgedrag verder verhoogt.
Steun en educatie
De onderzoekers ontdekten dat een verleden van mishandeling juist kan leiden tot een verhoogde emotionele empathie – vooral in de vorm van persoonlijke stress – en dat dit vervolgens samenhangt met depressieve klachten en het opvoedgedrag. Wanneer deze emoties onbeheersbaar worden, voelen ouders zich overspoeld en reageren ze minder effectief op de noden van hun kind.
Volgens de onderzoekers zijn er manieren om deze cirkel te doorbreken. Gerichte interventies, zoals psychologische ondersteuning en opvoedprogramma’s, kunnen ouders helpen hun empathische gevoelens beter te begrijpen en ermee om te gaan. Investeren in mentale gezondheid en opvoedondersteuning, kan de overdracht van mishandeling van generatie op generatie helpen voorkomen.
De onderzoekers stellen dat deze studie het belang onderstreept van een brede, preventieve aanpak waarin jeugdtrauma’s bespreekbaar worden gemaakt en jonge ouders de handvatten krijgen die ze nodig hebben om het anders te doen dan hun ouders deden.
Yuko Kawaguchi et al, Effects of childhood maltreatment on mothers’ empathy and parenting styles in intergenerational transmission,
Scientific Reports (2025).
-----------------------------------------------------------------------------------------
Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.
Abonneren kan direct via het inschrijfformulier, opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.
