overzicht

Psychisch ontregelde kinderen

Psychisch ontregelede kinderen

Gepubliceerd: 23-04-2023

Johann Atsma recenseert het boek van Peter van der Doef

 

In ‘Psychisch ontregelde kinderen’ van Peter van der Doef wordt een orthopedagogisch model ontrolt dat zijn basis heeft in de orthopedagogische theorie van J.F.W. Kok die in zijn werk een standaard heeft neergezet in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw. Orthopedagogisch handelen werd door Kok centraal gesteld in de jeugdzorg daar waar eerder psychotherapie en medicatie beschouwd werden als de werkzame elementen.

Van der Doef werkte jaren als gedragswetenschapper in de jeugdzorg, combineerde dat later met onderwijsfuncties in postacademisch en hoger onderwijs en is inmiddels met pensioen. “De afstand die het pensioen creëert maakt dat werkervaringen kunnen bezinken en in een breder perspectief kunnen worden geplaatst.”  Van der Doef werkt in dit boek zijn CREA-model uit op basis van hetzelfde theoretische concept van de ‘orthopedagogische vraagstelling’. Daar waar Kok uitgaat van 3 kernbegrippen: affectie, cognitie en conatie hanteert het CREA-model soortgelijke begrippen: relatie, cognitie en emotie en voegt daar adaptatie aan toe als vierde begrip. Voor Van der Doef een essentiële toevoeging: “Het begrip adaptatie beschrijft hoe kind en opvoeder zich wederzijds aan elkaar aanpassen om groei mogelijk te maken middels de interactie tussen beiden. Het kind leert van de opvoeder en de opvoeder leert van het kind.” Vanuit die vier begrippen wordt een hulpvraag geformuleerd die in orthopedisch handelen wordt vormgegeven. Er ontstaat aldus een aangepaste wijze van opvoeden om zo de gesignaleerde problemen van het kind te benaderen.

Door jeugdhulp ofwel een opname in een behandelinstelling wordt op die manier herstel en groei bevorderd bij psychisch ontregelde kinderen, zoals Van der Doef dat formuleert. De begrippen herstel en groei komen in de casus die hij beschrijft telkens terug. Herstel, betoogt Van der Doef met kracht van argument, is essentieel en voorwaardelijk om te komen tot groei.

Het boek hanteert een vaste structuur in het deel Praktijk. Er wordt een thema gesteld waaruit een meer expliciet leerpunt wordt geformuleerd met een praktijkvoorbeeld als illustratie. Daaruit volgt vanzelf een aantal concrete handelingstips gekoppeld aan de bijbehorende DSM-5 diagnose van het probleemgedrag. In dit deel van het boek is er eerst de casus en dan de reflectie. In het deel Theorie is het werken met het CREA-model en hoe daarmee te werken uitgangspunt en worden opnieuw leerpunten en daarnaast steeds toepassingsvoorbeelden geformuleerd.

De gebruikte casus zijn uit de praktijk geplukt, helder en voorstelbaar. Telkens is er een complex gebeuren van meer of minder uitzonderlijk gedrag van een jeugdige in combinatie met een doorgaans niet ideale opvoedsituatie in allerlei varianten.  Daaruit volgt vanzelf en logischerwijs een aanpak naar herstel en groei die systeemgericht wordt ingezet. Die aanpak vindt plaats in een orthopedagogische setting in de vorm van dagopvang of opname in een instelling wanneer een dagopvang omdat de problematiek niet voldoende mogelijkheden biedt tot herstel en groei.
In dit proces wordt gebruik gemaakt van DSM diagnoses die Van der Doef met enig voorbehoud hanteert onder het motto ‘beter iets dan niets’ ook al refereert hij tevens aan de diagnostische aanpak zonder DSM die Jim van Os, hoogleraar psychiatrie aan de universiteit van Utrecht hanteert. En dat doet Van der Doef niet voor niets want zijn beschreven casus zijn zonder uitzondering bij uitstek geschikt voor een dergelijke diagnostiek. Desalniettemin hanteert Van der Doef bij zijn tips DSM categorieën en constateert telkens dat een enkele diagnose onvoldoende blijkt om de casus te kenschetsen. Dat roept in ieder geval bij mij vragen op over de ‘beter iets dan niets’ insteek daar waar telkens zo duidelijk blijkt dat systeemgericht denken en doen positief resultaat oplevert.

Het deel Theorie zet het CREA model voorop en licht dat nader toe. Daar waar ik dacht een en ander te begrijpen, brengen de schema’s en grafische modellen me in de war. Ze zorgen ervoor dat ik nog eens goed na ga denken of ik een en ander wel goed begrepen heb. Of dat de bedoeling is, weet ik niet.

“De kern van het CREA model bestaat uit vier vormen van psychische ontregeling die een centrale plaats innemen in de jeugdhulp, te weten autisme, angst en stemmingsstoornissen en gedragsstoornissen”. Dit uitgangspunt kruist Van der Doef met een zestal orthopedagogische hulpvragen, ooit door Kok als theoretisch concept bepleit en van daaruit ontstaat dan een aanpak. Ook dit illustreert Van der Doef weer met een aantal toepassingsvoorbeelden die duidelijk maken hoe je zijn CREA-model praktisch kunt inzetten.

Uiteindelijk leg ik het boek weg met een dubbel gevoel. Soms is het boek moeizaam leesbaar en op afstand, in de praktijkvoorbeelden is het concreet en herkenbaar.  De bepleitte theorie blijft ietwat boven de markt hangen en de gebruikte schema’s helpen niet mee aan de helderheid. Als studieboek in HBO opleidingen die raken aan de jeugdhulp kan dit boek een bruikbaar beginpunt zijn om het gesprek aan te gaan over de dagelijkse orthopedagogische praktijk en hoe je die kunt inzetten op weg naar herstel en groei.  En dan komt Kok ook vast weer voorbij.

Peter van der Doef: Psychisch ontregelde kinderen, herstel en groei via het CREA-model van orthopedagogische hulpvragen in de jeugdhulp.
Uitgeverij SWP; 137 pagina’s incl. noten en literatuurlijst; Prijs €21,90; ISBN 978 90 8560 229 3

 

Lees hier eerdere recensies van Judith de Roos en Johan Atsma

Overig nieuws


31-05-2023 - Groningse ggz dreigt met forse bezuinigingen als Den Haag niet ingrijpt
31-05-2023 - Maagverkleining heeft positief effect op prestaties van het brein
31-05-2023 - Meer geheugen- en concentratieproblemen bij volwassenen, mogelijk gevolg corona
31-05-2023 - Online workshop over de polyvagaaltheorie, met Deb Dana
30-05-2023 - Kritiek op nieuwe richtlijn afbouw antidepressiva: 'Taperingstrips ontbreken'
30-05-2023 - 'Ik en de ggz': schrijf jouw verhaal!
30-05-2023 - Overprikkeling
26-05-2023 - Tariefmaatregel voor ggz in de Wlz van tafel: cliëntenkoepel is tevreden
26-05-2023 - Patiëntenvertrouwenspersonen zien dat inzage in ggz-dossier moeizaam verloopt
26-05-2023 - Staatssecretaris ziet 'enorme, bijzondere meerwaarde' van de Luisterlijn
26-05-2023 - Autisme
25-05-2023 - Verontwaardiging over 'autismegenezingstherapie', ouders starten petitie
24-05-2023 - Vluchtelingenkinderen moeten zich op school vooral veilig voelen
24-05-2023 - Eén op de twintig Nederlanders heeft subklinische manische symptomen
24-05-2023 - Anders dan in de hele zorg, daalt het aantal medewerkers in de ggz
24-05-2023 - Jeugdtrauma's: ACEs en PACEs
22-05-2023 - De uitdaging
22-05-2023 - Waarom het afschaffen van de separeer zo lastig is...
22-05-2023 - 'Op het tweede gezicht': waar moet het heen met de ggz?
22-05-2023 - ‘Zoals het nu is, zie ik geen mogelijkheid tot meer kwaliteit van leven’
22-05-2023 - De Podcasts
22-05-2023 - Immuno psychiatrie. Het immuunsysteem-uit-balans als oorzaak van psychiatrische aandoeningen
22-05-2023 - Juichend hoog
22-05-2023 - De Bibliotheek
17-05-2023 - Verdeeld enthousiasme over onderhandelingsakkoord loonsverhoging ggz
17-05-2023 - Week van de Volksgezondheid: 'Mentale gezondheid van ons allemaal!'
16-05-2023 - Studie: Transcraniële Gelijkstroomstimulatie effectief bij het verminderen van OCD
16-05-2023 - ‘In ons leven hebben we voortdurend trauma’s. Meestal kunnen we dat zelf oplossen'
16-05-2023 - Kwaliteitsstandaard 'Zingeving in de psychische hulpverlening' gepubliceerd
16-05-2023 - Psychotrauma bij kinderen en jong volwassenen
15-05-2023 - ‘Hyperbolische’ en op-maat-gemaakte afbouw antidepressiva leidt tot minder ontwenningsklachten

Laatste nieuws

Tagcloud


  • adhd
  • autisme
  • congres
  • corona
  • dementie
  • depressie
  • financiering
  • jeugdzorg
  • suicide
  • verslaving

Zoeken in nieuws


Zoek

Onze Facebook pagina

Contactgegevens

info@ggztotaal.nl

Deel deze pagina

Neem contact op


Op de hoogte blijven?


Vul uw emailadres in en ontvang gratis ons magazine!

 

 

Disclamer & privacy


Hoe gaan we met jouw gegevens om?

 

Het laatste nieuws


  • Groningse ggz dreigt met forse bezuinigingen als Den Haag niet ingrijpt

  • Maagverkleining heeft positief effect op prestaties van het brein

  • Meer geheugen- en concentratieproblemen bij volwassenen, mogelijk gevolg corona

  • Online workshop over de polyvagaaltheorie, met Deb Dana

    (Adv.)
  • Kritiek op nieuwe richtlijn afbouw antidepressiva: 'Taperingstrips ontbreken'

Zoeken


 

Social media


FacebookTwitterLinkedInInstagram

 

Weesperzijde 10-H   |   1091 EA Amsterdam   |  info@ggztotaal.nl   |   Webdesign PEW

Copyright 2023 - GGZ Totaal
Inloggen | Ziber Website | Design by PEW Grafisch ontwerpstudio