overzicht

Gedwongen hersenscans niet per se in strijd met Europees mensenrechtenverdrag

Gepubliceerd: 27-10-2021

Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens sluit de gedwongen inzet van neurotechnologisch ‘hersenlezen’ in het strafrecht niet uit. Adequate rechtsbescherming tegen gedwongen gebruik van bijvoorbeeld MRI- en PET-scans in het strafrecht vergt echter wel specificatie en herwaardering van fundamentele mensenrechten. Dat blijkt uit onderzoek van neurorechtdeskundige Sjors Ligthart. Ligthart promoveert op donderdag 4 november 2021 op dit onderzoek aan Tilburg University.

Technieken om de hersenen in beeld te brengen zoals kernspintomografie (MRI) en positronemissietomografie (PET) maken het mogelijk de structuur en activiteit van iemands brein te onderzoeken. Ook elektro-encefalografie (EEG) is een techniek waarmee hersenactiviteit kan worden gemeten. Dergelijke technieken maken het mogelijk om objectieve informatie te verkrijgen over iemands subjectieve mentale eigenschappen en kunnen een zinvolle bijdrage leveren aan het strafrecht. Zo kan EEG worden gebruikt om hersenactiviteit te meten die verband houdt met de herkenning van een specifieke afbeelding, bijvoorbeeld een foto van het moordwapen. MRI en PET bieden onder meer mogelijkheden voor risicotaxatie. Uit onderzoek blijkt namelijk dat bepaalde hersenkenmerken sterk correleren met antisociaal en agressief gedrag. Dergelijke kenmerken kunnen bijdragen aan het inschatten van recidivegevaar.

Mensenrechten

Verdachten en veroordeelden zullen echter niet altijd vrijwillig meewerken aan een hersenscan. Een belangrijke vraag is daarom of de inzet van gedwongen hersenscans juridisch is toegestaan. Gedwongen toepassing van hersenscans in het strafrecht roept namelijk fundamentele vragen op, onder meer in het licht van Europese mensenrechten. Het gaat daarbij vooral om het verbod op onmenselijke behandeling, het recht op privacy, het recht op vrijheid van gedachte, het recht op vrijheid van meningsuiting en het recht om niet mee te hoeven werken aan de eigen veroordeling.

Ligthart onderzocht in hoeverre deze mensenrechten de inzet van gedwongen hersenscans in het strafrecht toelaten. Hiervoor maakte hij gebruik van rechtspraak over onderzoeksmethoden met relevante overeenkomsten. Zo keek hij onder meer naar jurisprudentie over DNA-onderzoek en naar de inzet van medische procedures in de opsporing van strafbare feiten.

Fundamentele uitdagingen voor het recht

Hoewel de onderzochte mensenrechten het gebruik van hersenscans in het strafrecht limiteren, sluiten zij de gedwongen inzet ervan niet uit, concludeert Ligthart. Sommige vormen, zoals de hierboven beschreven risicotaxatie en geheugendetectie, zijn toegestaan, ook zonder toestemming van een verdachte of veroordeelde.

Maar de opkomst van neurotechnologisch ‘hersenlezen’ stelt het huidige arsenaal aan mensenrechten wel voor fundamentele uitdagingen, vooral met het oog op de bescherming van verdachten en veroordeelden. De technologie noodzaakt tot specificatie en herinterpretatie van reeds lang bestaande mensenrechten. Met name het recht om niet mee te werken aan de eigen veroordeling vergt een herwaardering, stelt Ligthart, en ook de vrijheid van meningsuiting dient verder te worden ontwikkeld.

Bron: Persbericht Tilburg University

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijffomulier, Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines.

Overig nieuws


12-05-2025 - Familieopstellingen
12-05-2025 - “You’re treating me like an animal!”
12-05-2025 - Gaat kunstmatige intelligentie de therapeut vervangen?
12-05-2025 - Acceptance and Commitment Therapy (ACT)
12-05-2025 - Waal
12-05-2025 - Persoonlijkheidsdiagnostiek, een praktische gids
12-05-2025 - Mijn verloren dochter. Rouw om mijn springlevende oogappel
12-05-2025 - De podcasts
12-05-2025 - De bibliotheek
09-05-2025 - Factsheet autisme en overgang
09-05-2025 - Meer vraag naar patiëntenvertrouwenspersonen
07-05-2025 - Pleidooi voor vaste rol psycholoog in euthanasie bij psychisch lijden
07-05-2025 - Jongeren met mentale gezondheidsproblemen ervaren sociale media anders
06-05-2025 - Bestuur instelling moet opstappen van inspectie
06-05-2025 - Patricia Esveld stopt als bestuurder van Pro Persona
06-05-2025 - MIND heeft zorgen over voorjaarsnota, maar ziet ook lichtpuntjes
05-05-2025 - Hoe hersenactiviteit verandert bij de overgang van vroege naar chronische psychose
02-05-2025 - Betere autismediagnostiek bij mensen met verstandelijke beperking
02-05-2025 - De link tussen slapeloosheid, angst en depressie
02-05-2025 - Probiotica verminderen negatieve gevoelens, maar vervangt geen antidepressiva
01-05-2025 - Aantal jongeren in jeugdbescherming laagst sinds 2015
30-04-2025 - Donkere persoonlijkheden van politici versterken politieke verdeeldheid
28-04-2025 - Volle bak!
28-04-2025 - ISTDP geeft aandacht aan onderliggende Cluster C persoonlijkheidsproblematiek
28-04-2025 - Psychische kwetsbaarheid in cabaretvorm
28-04-2025 - Placebo’s werken beter als je weet waaróm ze werken
28-04-2025 - De toxische gezinsdynamiek bij dwingende controle
28-04-2025 - De sprong
28-04-2025 - De podcasts
28-04-2025 - De bibliotheek
26-04-2025 - Ggz-pionier geridderd tijdens lintjesregen

Laatste nieuws

Tagcloud


  • autisme
  • congres
  • corona
  • depressie
  • gedicht
  • jeugdzorg
  • personalia
  • recensie
  • suicide
  • verslaving

Zoeken in nieuws


Zoek

Contactgegevens

LET OP: GGZ Totaal is geen instelling voor behandeling of begeleiding. Neem daarvoor contact op met de eigen behandelaar of huisarts.
t: -
info@ggztotaal.nl

Deel deze pagina

Neem contact op


Op de hoogte blijven?


Vul uw emailadres in en ontvang gratis ons magazine!

 

 

Disclamer & privacy


Hoe gaan we met jouw gegevens om?

 

Het laatste nieuws


  • Familieopstellingen

    van de redactie
  • “You’re treating me like an animal!”

    column van Jorn Albers
  • Gaat kunstmatige intelligentie de therapeut vervangen?

    Willem Gotink
  • Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

    (advertentie)
  • Waal

    een gedicht van Zwaantje Storm

Zoeken


 

Social media


FacebookTwitterLinkedInInstagram

 

Weesperzijde 10-H   |   1091 EA Amsterdam   |  info@ggztotaal.nl   |   Webdesign PEW

Copyright 2025 - GGZ Totaal
Inloggen | Ziber Website | Design by PEW Grafisch ontwerpstudio