overzicht

Van binnen naar buiten: over psychofarmaca bij kinderen

Door: Godfried Marijnissen

Gepubliceerd: 20-07-2018

Andrès Martin, de Amerikaanse kinderpsychiater uit New Haven, stelde in 2011: ‘How you are with your patients in your office is a model for how you’d like them to be conducting their interpersonal relationships outside the office’. Hij doelde daarbij op de ideale manier van vormgeving van zorgvuldige, medicamenteuze behandeling van kinderen met ernstige, kinderpsychiatrische problematiek.

Sinds 20 jaar wend ik in overigens multimodale behandelingen psychofarmaca aan bij kinderen met autisme, ADHD, tics, gedragsproblemen, angst, dwang en psychose. Zij zijn niet alleen behept met deze, in de setting waar ik werk, dikwijls ernstige problematiek, maar zijn ook vastgelopen in hun ontwikkeling, thuis, op school of in hun vrijetijdsactiviteiten.

In de vroege jaren negentig van de vorige eeuw was inzet van een psychofarmacon in de kinderpsychiatrie in de meeste landen van  Europa een relatieve zeldzaamheid. Behandeling bestond vooral uit gedragsmatige - en psychosociale interventies. Vanaf de eeuwwisseling is er sprake van een flinke toename van het aantal prescripties van vooral methylfenidaat, maar ook van het tweedegeneratieantipsychoticum risperidon. Geleidelijk aan is er in de samenleving, in de media en bij ouders inmiddels weer sprake van toenemende weerstand ten aan zien van inzet van dit soort geneesmiddelen. Terecht is men bezorgd o.a. met betrekking tot overdiagnose en overbehandeling, maar ook ten aanzien van effecten op het zich ontwikkelende brein, de effectiviteit, tolerantie en bijwerkingen van de verschillende middelen op lange termijn en de gevolgen, die het afbouwen van een geneesmiddel later kunnen hebben.

Daarom is het van groot belang, dat de kinderpsychiater, die farmacotherapie aanwendt en de collega’s, waarmee hij samenwerkt, optimaal en up-to-date geïnformeerd zijn met betrekking tot de mogelijke effectiviteit, de bijwerkingen en de interacties van de toegepaste psychofarmaca. Zo was het bij de recente introductie in Nederland van het anti-ADHD-middel guanfacine direct van belang, dat voorschrijvers op de hoogte waren van het eetlustbevorderend effect van het middel, daar gewichtstoename, die in het begin van een farmacotherapeutische interventie optreedt, vaak moeilijk ongedaan gemaakt kan worden.

Ondanks de tijdsdruk, waaronder tegenwoordig, met name ook door de verandering van financiering, in de kinderpsychiatrie wordt gewerkt, blijft het bij de overweging van inzet van een geneesmiddel van groot belang, het oude adagium van zorgvuldige diagnostiek met inachtneming van raadpleging van verschillende informanten, van de consequenties van ontwikkelingspsychopathologie en van circulaire causaliteit, hoog te houden. Er wordt met de beschrijvende diagnose in de hand één doelsymptoom gekozen, waarop het geneesmiddel gunstige invloed kan uitoefenen. De mogelijke effectiviteit wordt in de communicatie met ouders en kind niet overdreven, maar meer als ‘steun in de rug’ aangeduid, altijd vanuit de gedachte het gezin te helpen om ontwikkeling maximaal te faciliteren. Er wordt gewerkt met geneesmiddelen, die natuurlijk ook een  placeboeffect genereren, maar die farmacologisch bewezen effectief zijn ten aanzien van bijv. irritabiliteit: de frequentie en ernst van driftbuien. Creatief wordt een kindvriendelijk registratiesysteem vormgegeven van het betreffende doelsymptoom. Effect, bijwerkingen en somatische gegevens worden tijdens de behandeling nauwgezet geregistreerd en geïnterpreteerd.

Elk half jaar wordt nagegaan, of de ontwikkeling van het kind dusdanig gunstig verloopt, dat afbouw van medicatie overwogen kan worden. Sommige middelen kunnen acuut gestaakt worden, van andere dient de dosis heel geleidelijk verlaagd te worden. Altijd worden ouders en kind uitgebreid geïnformeerd rond verwachte effecten hierbij, met inachtneming van het noceboeffect.

De psychofarmacotherapie wordt in onze setting gekoppeld aan een vorm van psychotherapie of training. Er vindt veel talige uitwisseling plaats met kinderen, ouders en gedragswetenschappers ten aanzien van de gemeenschappelijke behandeldoelen op verschillende ontwikkelingslijnen.

Dat maakt het werk bijzonder inspirerend en zinvol, met de woorden van Martin in het achterhoofd.

 

----------------------------------------------------------------------------

Godfried Marijnissen is kinder- en jeugdpsychiater bij GGZ Rivierduinen.

Marijnissen is tevens docent psychofarmacotherapie voor de RINO Groep in Utrecht.
De eerstvolgende door hem gegeven (tweedaagse) cursus start 11 mei a.s.
Voor meer informatie, zie Praktische psychofarmacologie kinderen en jeugdigen.

Overig nieuws


15-07-2025 - NZa maakt nieuwe tarieven ggz bekend
15-07-2025 - Zorgen over toename ADHD
14-07-2025 - Dieren in het nieuws
14-07-2025 - De meerwaarde van psychotherapie met paarden
14-07-2025 - Blijvende littekens: hoe jeugdtrauma's doorwerken in het volwassen leven
14-07-2025 - Het Aardvarken
14-07-2025 - De autonome route, zelfbeschikking over het levenseinde
14-07-2025 - Ben ik echt?
14-07-2025 - De podcasts
14-07-2025 - De bibliotheek
10-07-2025 - Onderzoek MIND: AI voorziet in behoefte
10-07-2025 - Uitwerking cao gereed
09-07-2025 - Pilots voor dakloosheid bij ggz-indicatie
09-07-2025 - VR succesvol in behandeling psychoses
08-07-2025 - Pilots Groen voor Gezondheid geselecteerd
08-07-2025 - Ton Vink in bestuur De Hoop Groep
08-07-2025 - LVVP wint kort geding tegen NZa
04-07-2025 - Huisartsen zeer negatief over samenwerking met ggz
03-07-2025 - AZWA-akkoord gaat toch door
03-07-2025 - HIC’s van GGZ Oost Brabant mogelijk naar ziekenhuis Bernhoven
02-07-2025 - Tanja Berger in bestuur NVvP
01-07-2025 - Oproep richting verkiezingen: meer aandacht voor mentale gezondheid
01-07-2025 - Janna Vrijsen hoogleraar Transdiagnostische psychopathologie
30-06-2025 - Wij kijken niet mee
30-06-2025 - Hoe ziet innovatie in de jeugd-ggz er concreet uit?
30-06-2025 - POET: een online emotieregulatietherapie voor jongeren met psychische klachten
30-06-2025 - Bij jongeren veerkracht weven na trauma
30-06-2025 - A NICE DAY
30-06-2025 - Gelukkig gelabeld, van ADHD tot angststoornis: een zoektocht naar mentale gezondheid
30-06-2025 - Wachtlijsten verkort door andere aanpak lichtere problemen?
30-06-2025 - De podcasts

Laatste nieuws

Tagcloud


  • autisme
  • congres
  • corona
  • depressie
  • gedicht
  • jeugdzorg
  • personalia
  • recensie
  • suicide
  • verslaving

Zoeken in nieuws


Zoek

Contactgegevens

LET OP: GGZ Totaal is geen instelling voor behandeling of begeleiding. Neem daarvoor contact op met de eigen behandelaar of huisarts.
t: -
info@ggztotaal.nl

Deel deze pagina

Neem contact op


Op de hoogte blijven?


Vul uw emailadres in en ontvang gratis ons magazine!

 

 

Disclamer & privacy


Hoe gaan we met jouw gegevens om?

 

Het laatste nieuws


  • NZa maakt nieuwe tarieven ggz bekend

  • Zorgen over toename ADHD

  • Dieren in het nieuws

    van de redactie
  • De meerwaarde van psychotherapie met paarden

    door Leendert Douma
  • Blijvende littekens: hoe jeugdtrauma's doorwerken in het volwassen leven

    door Willem Gotink

Zoeken


 

Social media


FacebookTwitterLinkedInInstagram

 

Weesperzijde 10-H   |   1091 EA Amsterdam   |  info@ggztotaal.nl   |   Webdesign PEW

Copyright 2025 - GGZ Totaal
Inloggen | Ziber Website | Design by PEW Grafisch ontwerpstudio