Apotheker Paul Harder ontwikkelt ‘afbouwstrips’ die moeten helpen tegen medicijnverslaving. Psychiaters jubelen, maar verzekeraars willen het niet vergoeden. Dat staat in de Volkskrant van afgelopen donderdag.
Het lijkt de ideale manier om af te kicken van verslavende medicijnen: telkens een beetje minder nemen. Totdat je zo weinig neemt dat je de laatste stap wel kunt wagen: geen pillen meer. Heel kleine stapjes zetten, daar gaat het om, zeggen veel psychiaters.
Maar wie zo wil afkicken van zijn verslaving aan slaapmiddelen of antidepressiva, zal de medicijnen zelf moeten betalen. En dat kan in de honderden euro’s lopen. De meeste verzekeraars weigeren het te vergoeden. Alleen in uitzonderingsgevallen zijn ze bereid te betalen, als de patiënt dat van tevoren aanvraagt. Het gaat om veel patiënten - en daarmee om veel geld. Ongeveer een miljoen Nederlanders slikt antidepressiva, een half miljoen slikt pijnstillers en een half miljoen slaappillen. Sinds eind 2014 verkoopt de Regenboog Apotheek - een keten van apotheker Paul Harder met acht vestigingen in onder meer Alkmaar, Arnhem en Bavel, bij Breda - zogenoemde afbouwstrips (of taperingstrips) voor deze medicijnen.
De apotheker vergelijkt de variatie aan pillen van de farmaceutische industrie graag met schoenen: ‘Het is alsof je alleen maat 38 en maat 44 kunt kopen.’ De standaardgeneesmiddelen zijn er meestal maar in twee, drie sterktes. Een middel als paroxetine is er in sterktes van 30, 20 en 10 milligram.
Fel conflict
Harder stopt in zijn strips voor bijvoorbeeld paroxetine ook pillen van 5, 2, 1 en een halve milligram. Inmiddels verkoopt hij al van acht middelen afbouwstrips. Een afbouwkuur met deze strips duurt 28 dagen.
Hoeveel hij ervan verkoopt, wil hij niet zeggen. Maar hij is de enige leverancier, dus de bestellingen komen uit het hele land. Boven zijn vestiging in Bavel heeft hij een nieuwe ruimte ingericht voor de productie van zijn medicijnen.
De introductie van de strips heeft geleid tot een fel oplaaiend conflict met de verzekeraars. Van middelen die door de apotheker zelf worden gemaakt, bepaalt de verzekeraar of die voor vergoeding in aanmerking komen. Jaarlijks publiceren ze een lijst van middelen die ze vergoeden. Daarop staan de afbouwstrips niet.
Volgens de verzekeraars is niet wetenschappelijk aangetoond dat de afbouwverpakking van Harder ‘rationele zorg’ is. ‘Het klinkt aannemelijk’, zegt de woordvoerder van Achmea. ‘Maar er is wetenschappelijk bewijs nodig. Daar hebben we keer op keer om gevraagd, maar het komt maar niet o p tafel. Dan is dit geen verzekerde zorg.’ VGZ en Menzis klinken iets milder. Wie de medicijnen dan toch vergoed wil krijgen, kan dat van tevoren aanvragen. Dan wordt ‘van geval tot geval’ geoordeeld.
Paul Harder vindt de eis dat er wetenschappelijk onderzoek op tafel komt, volstrekt belachelijk. ‘Waarom zou ik moeten bewijzen dat dit rationele zorg is? Die verzekeraar moet bewijzen dat het dat niet is.’ Psychiater Jim van Os, tevens hoogleraar psychiatrische epidemiologie, gaat nog verder. Hoezo wetenschappelijk bewijs! ‘Ik hoef toch ook niet aan te tonen dat ademhalen gezonder voor je is dan niet ademhalen? Daarnaar een onderzoek instellen is verkwisting van onderzoeksbudget.’ Maar, zegt hij ook: ‘Het is onomstotelijk aangetoond.’
En psycholoog Jelmer van Nimwegen van de stichting Antidepressivavrij Nederland zegt: ‘Ik heb geen wetenschappelijke basis nodig. Ik heb dagelijks contact met mensen die proberen van hun verslaving af te komen. En langzaam afbouwen, dat gaat veruit het best.’ Bij vloeibare middelen is dat geen probleem: druppels kun je verdunnen zoveel je maar wilt. Maar met capsules en pillen is het een ander verhaal. Een groep van 22 psychiaters betuigde al in 2013 in een open brief in het Tijdschrift voor Psychiatrie hun steun aan het idee van afbouwstrips.
Harder heeft zelf enig onderzoek gedaan naar de resultaten van zijn afbouwverpakkingen. Hij heeft een enquête gehouden onder zijn klanten. ‘Op een schaal van tien scoort mijn methode vijf punten beter. Dat is niet een beetje beter, dat is revolutionair’, zegt Harder. Erg onafhankelijk is dat onderzoek natuurlijk niet.
Koppig
Harder wil niet uitweiden over het prijsverschil tussen zijn product en conventionele strips, maar directeur Jan Visser van Cinderella, een stichting die de afbouwverpakking heeft ontwikkeld, geeft een indicatie: het kan wel vijf tot tien maal zo duur zijn.
Harder wordt door zijn aanhang omschreven als een held die het als enige tegen de gevestigde machten durft op te nemen. Psychiater Jim van Os: ‘Dat verzekeringssysteem is een absurd systeem, waaruit elk gezond verstand is verdwenen.’ Toen het plan voor de afbouwverpakking werd ontwikkeld, zegt hij, werden diverse apotheken benaderd. ‘Harder was de enige die meteen ja zei. Het risico is dat mensen als hij worden verpletterd door de enorme bureaucratie.’ En Jan Visser van Cinderella: ‘Harder is een van de weinige mensen in de zorg die bereid zijn onconventionele dingen te doen.’
Maar het conflict steekt een paar spaden dieper. Harder typeert zichzelf graag als koppig. ‘Ik ben harder’, zegt hij. Hij heeft een onversneden hekel aan de mallemolen van verzekeraars. Die komen volgens hem altijd met hetzelfde onzinverhaal over wetenschappelijk bewijs, maar in feite ‘maken ze misbruik van hun macht’. ‘Als ik meer zorg lever, moeten zij meer facturen betalen.’ Zo simpel is het.
Met zijn harde kop slaat Paul Harder ook nog weleens zijn eigen glazen in. Jarenlang voerde hij strijd, ‘oorlog’ noemt hij het zelf, met Achmea. Inzet was een product dat hij leverde om ADHD-medicijnen preciezer en beter te maken. Op maat gemaakt. Maar Achmea vond dat Harder onverklaarbaar veel leverde, er kwam een rechtszaak van. De zaak kwam tot aan de Hoge Raad en de Raad van State. En Achmea won.
Vertrouwensbreuk
Achmea spreekt nu van een vertrouwensbreuk met de apotheker. De verzekeraar vorderde 2,3 miljoen euro terug van de Regenboog Apotheek. Voor dat bedrag had Achmea ADHD-pillen vergoed die achteraf niet onder de dekking bleken te vallen. Sinds die affaire sluit Achmea geen contract meer af met Harder.
‘Haha’, lacht Harder, ‘zeggen ze dat? 2,3 miljoen? Dat krijgen ze nooit. Want ik heb die zaak met ze geschikt.’ ‘Noemt hij het een schikking?’, verbaast Achmea zich. ‘We hebben genoegen genomen met een lager bedrag. Omdat onze deurwaarder zei dat Harder die 2,3 miljoen niet kon betalen.’ <
