Van roken krijg je kanker, sporten verkleint de kans op hart- en vaatziekten, teveel suiker vergroot het risico op diabetes, alcohol veroorzaakt levercirrose en darmklachten. Allemaal ernstige aandoeningen, die op zich al voldoende reden zouden moeten zijn om jezelf bepaalde leefregels op te leggen. Helaas is er geen garantie dat je deze aandoeningen niet krijgt als je wél gezond leeft.
Desondanks: een gezonde leefstijl is aan te raden voor iedereen die de kans op een onbekommerde oude dag wil vergroten, zoveel is wel aangetoond. Maar waarom vijf artikelen over gezonde leefstijl in een blad dat over de ggz gaat?
Een ongezonde leefstijl en psychische problemen gaan hand in hand, zo blijkt. Ter voorkoming van misverstanden: een ernstige depressie verhelp je niet met een stukje hardlopen. En nee, stoppen met marihuana roken betekent niet automatisch dat je niet meer psychotisch wordt. En van sommige psychofarmaca wordt je dik en dat is niet altijd te vermijden met een dieet. Het is risicomanagement: je verkleint het risico op problemen wel.
Moeten we er dus allemaal, en mensen met psychiatrische klachten in het bijzonder, een vreselijk gezonde leefstijl op gaan nahouden?
Het moet natuurlijk ook een beetje leuk blijven. Of, zoals Rogier Hoenders het in Een ernstige psychose behandel je niet enkel met visolie en hardlopen’ zegt: “Wordt geen leefstijl extremist. Je hoeft je niet alles te ontzeggen. Houdt als regel 80% gezond aan en laat 20% vrij. Dat maakt het allemaal leefbaarder en haalbaarder.”
Tot zover de waarschuwing tegen leefstijl-extremisme. De voorliggende vraag is: Wat is het verband tussen psychische problematiek en leefstijl? Jeannet Appelo nam het preventiepln van Staatssecretaris Blokhuis erbij, diepte de multidisciplinaire richtlijn uit 2015 op, voegde nog wat actuele zaken toe en zette met ‘Een ongeluk komt zelden alleen’ de belangrijkste zaken op een rij: het vooral om ongezonde voeding, inactiviteit en roken. Langdurig medicatiegebruik (!!!) is een belangrijke oorzaak bij het ontstaan van gezondheidsproblemen.
Zelf heb ik altijd gedacht dat een slechte nachtrust het gevolg is van verschillende psychiatrische aandoeningen, vooral als het over depressies en angststoornissen gaat. Heleen Geubbels suggereert in ‘We willen beter slapen, maar het moet wel vanzelf gaan’ iets anders: misschien is een slechte nachtrust wel de oorzaak van psychische problemen, en niet het gevolg. Al eerder schreef zij daarover in ‘Slaapstoornissen en psychische aandoeningen: kip of ei?’
Redenen genoeg voor iedereen die iets heeft met de ggz om volop aandacht te geven aan een gezonde leefstijl. Dat valt dus tegen. Dick Leseman, zelf leefstijlcoach, interviewt in ‘Binnen de ggz is veel winst valt te halen met een gezonde leefstijl’ twee leefstijlcoaches die ook in de ggz werkzaam zijn. Uit hun mond tekent hij op: “Psychiaters werken vaak vanuit een min of meer bewezen protocol, een gouden standaard, (…) een gezonde leefstijl is minder in beeld” en “behandelaren zijn goed in herkennen van ziektebeelden en medicatie, maar te weinig bezig met preventie of de geneeskracht van fysieke componenten zoals bewegen, voeding en stressreductie.”
Tot slot geeft Eva Kiehne een inkijkje in haar huishouden en vraagt daarmee onbedoeld aandacht voor een leefstijlaspect dat zelden aan de orde komt. Uit ‘Troep’zou je kunnen opmaken dat ook een opgeruimd huis bijdraagt aan een positieve gezondheid.
Tot slot nog een saillant detail dat ik in onderzoek uit 2014 tegenkwam: medewerkers in de GGZ zijn zwaarder en roken meer dan gemiddeld.
Om over na te denken.
