Emotionele belasting, een nieuw overkoepelend model voor de ggz

Psycholoog en therapeut Janneke Luteyn werkt al sinds 1984 in de ggz. Zeker de laatste jaren heeft ze het systeem zien ‘vastlopen in haar organisatie, strakke protocollering en overbod aan medische diagnostiek en behandelingen’. Symptoombestrijding staat centraal en er wordt niet meer goed gekeken naar de basale oorzaken van psychische problemen. Ze was op zoek naar een nieuw overkoepelend model voor de ggz. Die heeft ze gevonden in het concept ‘emotionele belasting’, waarmee elke vorm van psychische problematiek kan worden beschreven. Het dient als basis voor de methode ‘Reset je jeugd’ die ze ontwikkelde. Want te hoge emotionele belasting ontstaat vaak in het verleden en de relatie met je ouders. Haar boek Iedereen is emotioneel belast, maar hoeft dat niet te blijven – Nieuwe visie op mentale gezondheid is onlangs verschenen bij Uitgeverij SWP.

Luteyn werd geïnspireerd tot het schrijven van dit boek door haar jarenlange ervaring in de ggz. Ze werkte met verschillende doelgroepen, in verschillende functies en zowel als zelfstandige als in dienst van organisaties en maakt zich de laatste vijftien jaar in toenemende mate zorgen over ontwikkelingen binnen de ggz. Over de jeugdzorg zegt ze: “Het is ontoelaatbaar wat daar gebeurt, er is al jaren sprake van code rood of zwart. Het is onbegrijpelijk dat een welvarend land als Nederland niet goed voor haar jongste burgers kan zorgen en hen daarmee bovendien het perspectief op een goede toekomst ontneemt.” Huisartsen maken zich grote zorgen over de beschikbaarheid van psychische zorg, aldus Luteyn. “Wanneer mensen acuut psychische hulp nodig hebben vanwege hele ernstige problematiek en bijvoorbeeld  suïcidegevaarlijk zijn, meldt de ene na de ander instelling dat ze deze persoon niet willen of kunnen opnemen”.

Symptoombestrijding

Janneke Luteyn stelt dat de ggz is vastgelopen in haar organisatie, strakke protocollering en overbod aan medische diagnostiek en behandelingen. “Dit is in sterke mate het gevolg is van bezuinigingsmaatregelen door de overheid. Het spijtige is dat deze niet hebben geleid tot afname van de kosten maar helaas wel tot het dalen van de kwaliteit van de hulpverlening. De nadruk kwam steeds meer te liggen op slechts het bestrijden van symptomen, zoals het veelvuldig voorschrijven van medicatie en de werkelijke achterliggende oorzaken kregen steeds minder aandacht. Hierdoor is het effect van therapieën flink gedaald. Niet alleen de cliënten zijn hiervan de dupe, professionals raakten een (groot) deel van hun autonomie kwijt en konden niet blijven werken op de manier zoals hen het beste leek en bovendien kwam  productie te veel  op de voorgrond te staan. Uit onderzoek blijkt dat tegenwoordig 1 op de 4 jonge psychologen zelf bij een hulpverlener loopt.”

Emotionele belasting

Het boek gaat niet alleen over wat er niet goed gaat in de ggz, maar biedt vooral oplossingen. Luteyn laat zien dat een nieuwe visie daarbij onvermijdelijk is. De medische visie waarbij psychisch problematiek als een ziekte of stoornis worden beschouwd, moet weer worden vervangen door een psychologische visie waarbij het uitganspunt is dat de meeste problematiek het gevolg is van ervaringen die mensen in hun leven hebben op gedaan en die  ze niet hebben kunnen verwerken. Hett betekent dat ook het medisch diagnostisch systeem, de DSM, vervangen moet worden door een model op basis van psychologie.

Luteyn heeft hiervoor het model van opbouw van emotionele belasting ontwikkeld. Hiermee wordt psychisch problematiek beschreven als de mate waarin mensen emotioneel belast zijn, en niet langer als een ziekte of stoornis. De theorie hierachter is dat onverwerkte ervaringen (trauma’s, nare jeugd) en ook een teveel aan taken en verantwoordelijkheden (zoals bij een burn-out) leiden tot een teveel aan emotionele lading en emotionele belasting. Janneke Luteyn: “Iedereen raakt in zijn of haar leven in meer of mindere mate belast. Wanneer dit een bepaalde grens overschrijdt kan dit leiden tot zowel tot psychische als lichamelijke klachten. Essentieel bij dit model is volgens luteyn dat we ons beseffen dat we niet alleen belast worden door onze eigen ervaringen, maar ook door de onverwerkte ervaringen van onze ouders, die hun emotionele lading onbewust en onbedoeld overdragen aan ons, hun kinderen.”

“Een van de voordelen van dit model is dat het doel van behandeling in een oogopslag duidelijk wordt en dit zowel  geldt voor de cliënt als de therapeut: de totale hoeveelheid emotionele belasting verminderen. Een ander voordeel is dat het concept emotionele belasting is dat het zich goed leent om het resultaat van therapieën mee te beschrijven.” Bij het evalueren van haar eigen behandeling zag Janneke Luteyn tot haar eigen verassing dat na een succesvolle afsluiting ook veel van de fysieke problemen ware verdwenen of sterk verminderd.

Reset je jeugd

In het boek wordt de behandelmethode beschreven die Luteyn zelf heeft ontwikkeld  en die ontstond in het werken met cliënten, de methode ‘Reset je jeugd’. Ze heeft een techniek gevonden waarmee de emotionele belasting die is meegenomen vanuit de jeugd ongedaan kan worden gemaakt, de ‘imaginaire dialoog’.  Deze bestaat uit twee onderdelen: het schrijven van brieven naar ouders (die niet in het echt verstuurd worden) en uit het voeren van lege-stoel-gesprekken met ouders. Voor zowel de cliënt als voor de therapeut is het soms verbazingwekkend en wordt het haast als een wonder ervaren wat er door middel van deze techniek bij de cliënt verandert.

Luteyn werkt nog steeds verder aan deze methode en heeft nu ook een manier gevonden waarmee cliënten hun jongere zelf troost kunnen bieden. Janneke Luteyn: “Het is heel ontroerend wat er dan gebeurt de tranen stromen over hun wangen.”

Methoden doorgelicht

Naast de  methode ‘Reset je jeugd’ worden in het boek nog elf andere methoden beschreven die gebruikt kunnen worden om emotionele belasting te verminderen. Luteyn laat zien op welke wijze deze methoden op de onderliggende oorzaken zijn gericht zijn, welk effect er van verwacht kan worden en wat de kwetsbaarheden van de methode zijn.

“Het is mijn doel om met het boek mensen wakker te schudden”, legt Luteyn uit. “Ik wil niet alleen het zoveelste kritisch geluid laten horen, maar mensen tools bieden waarmee de ggz en de jeugdhulpverlening echt zullen verbeteren en mensen met psychische problemen er weer op kunnen vertrouwen dat ze echt goed geholpen als ze dit nodig hebben en niet pas na een lange zoektocht, na langdurig  op wachtlijsten te hebben gestaan of helemaal niet. Met dit boek probeer ik een kader te bieden zodat het voor iedereen mogelijk wordt om met dezelfde blik te kijken naar psychische problematiek. Of je nou professional bent of leek, psychiater, psycholoog, verpleegkundige, arts of maatschappelijk werker. Of je nu politicus bent, beleidsambtenaar of manager en of je nu in het reguliere of in het alternatieve circuit werkzaam bent.”

-

Kijk hier voor meer informatie over Psychologiepraktijk Janneke Luteyn: www.resetjejeugd.nl/praktijk (https://www.resetjejeugd.nl/praktijk)

Het boek Iedereen is emotioneel belast, maar hoeft dat niet te blijven – Nieuwe visie op mentale gezondheid is verkrijgbaar bij uitgeverij SWP: www.swpbook.com/boeken/9/psychologie/2587/iedereen-is-emotioneel-belast (https://www.swpbook.com/boeken/9/psychologie/2587/iedereen-is-emotioneel-belast)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).