Het autisme van Elon Musk en wat dat betekent

De nieuwe eigenaar van Twitter, zakenmagnaat Elon Musk onthulde een tijdje geleden (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3877062/nieuws/topman_elon_musk_onthult_het_syndroom_van_asperger_te_hebben.html?page=1) dat hij autistisch is. Musk, de rijkste persoon ter wereld, lid van de prestigieuze Royal Society en Time’s Persoon van het jaar 2021, een van de beroemdste mensen op aarde is autistisch. Misschien is het de moeite waard om dat even te laten bezinken?

Drie Engelse autisme-onderzoekers, Punit Shah en Luca Hargitai van de Universiteit van Bath en Lucy Anne Livingston van het King’s College in Londen grijpen de onthulling van Musk in The Conversation (https://theconversation.com/elon-musk-how-being-autistic-may-make-him-think-differently-194228) aan om de bewustwording van en de houding ten opzichte van autisme te verbeteren. Ze zien een groeiende waardering voor ’neurodiversiteit’ in de samenleving, vooral in de sector wetenschap en technologie. Ze zien ook discussies over hoe mensen, zoals milieuactiviste Greta Thunberg, geweldige activisten kunnen zijn vanwege hun autistische trekken, hoewel er geen statistisch verband is tussen autisme en milieubewustzijn.

De onderzoekers vinden het dan ook verrassend dat er zo weinig is gesproken over het autisme van Musk. Dit zou volgens hen niet alleen nuttig zijn om Musk, die nu een invloedrijke maar steeds meer bekritiseerde figuur is, beter te begrijpen. Het zou ook een grote bijdrage kunnen leveren aan het benadrukken van aan autisme gerelateerde sterke punten en uitdagingen. Daarbij vinden ze het belangrijk om te realiseren dat hij noch representatief is voor mensen met autisme, noch voor de bevolking in het algemeen. Maar, stellen zij, als we geloven dat individuele ervaringen ertoe doen, dan is het verhaal van Musk een kans om meer te weten te komen over hem, over autisme en over neurodiversiteit. Gezien zijn bepalende positie in de samenleving is het de moeite waard om te proberen Musk te begrijpen in plaats van het publieke discours verder te laten verzuren. Hieronder geven de drie onderzoekers hun ideeën weer.

Pesten

Musk heeft verteld over zijn sociale problemen als kind. Hij heeft verteld dat hij werd gepest en ”bijna doodgeslagen” omdat hij anders was. In een documentaire (https://www.bbc.co.uk/programmes/m001d1n9) spreekt de moeder van Musk over hem als een ”jong genie”, maar ook als een verlegen en onhandig kind zonder vrienden. Musk heeft een ’ontwikkelingsgeschiedenis’ van autistische kenmerken en ongunstige ervaringen van niet geaccepteerd worden in de kindertijd.

Pestgedrag richting het autisme van Musk ging door tot in de volwassenheid, met een Twitter-manager die naar hem typeerde (https://www.independent.co.uk/voices/elon-musk-aspergers-autism-ableism-b2095652.html) als het hebben van ”werkelijk speciale behoeften” en ”een gek toontje”. Slechts een enkeling zei dit in de openbaarheid, maar het is helaas een weerspiegeling van het pesten waarmee autistische mensen op de werkplek en meer in het algemeen geconfronteerd worden.

Aangenomen wordt dat dergelijke vijandigheid gedeeltelijk verklaart waarom autistische mensen de hoogste werkloosheidspercentages hebben van alle gehandicapte groepen. Musk bevindt zich in een veel sterkere positie om zichzelf te verdedigen dan veel andere mensen met autisme. Maar het is goed mogelijk dat het pesten dat hij zijn hele leven heeft meegemaakt, er de oorzaak van is dat hij defensief en strijdlustig kan zijn op Twitter.

Het is ook de moeite waard om ons te realiseren dat, hoewel Musk emotioneel robuust lijkt, er onder de oppervlakte vaak meer aan de hand is voor autistische en neurodivergente mensen. Ons onderzoek toont aan dat autistische mensen psychologisch uitputtende copingstrategieën gebruiken, zoals het ’maskeren’ of verbergen van hun authentieke zelf, wat de mentale gezondheid verslechtert. Daarom wordt autisme meestal gezien als een ”onzichtbare handicap”.

Letterlijk denken

Autisme wordt soms ook gekoppeld aan een letterlijke manier van denken. Dit werd Musk bijvoorbeeld weergegeven bij de overname van Twitter, waar hij fysiek een wastafel het Twitter-hoofdkwartier binnendroeg, als een woordspeling op de Engelse uitdrukking ’let that sink in (’laat het bezinken’, waarbij ’sink’ ook staat voor ’wastafel’, dus ’laat die wastafel binnen’). Het was natuurlijk een publiciteitsstunt, maar hij maakte misschien ook een kwinkslag met het feit dat veel uitdrukkingen werkelijk nergens op slaan. Het niet-letterlijke gebruik van dit soort woorden is niet noodzakelijkerwijs vanzelfsprekend voor autistische mensen.

Hoewel sommige mensen deze onconventionele stijl van humor begrijpen en waarderen, zullen velen het waarschijnlijk vreemd of ongepast vinden. Dit heeft waarschijnlijk bijgedragen aan de gepolariseerde meningen over Musk, die deels de verschillen in humor tussen autistische en niet-autistische mensen  weerspiegelen, zoals blijkt uit onderzoek.

In de Amerikaanse hitshow Saturday Night Live gaf Musk zelf commentaar op hoe ongebruikelijk en humoristisch zijn autistische communicatiestijl kan zijn: ”Ik heb niet altijd veel intonatie of variatie in hoe ik spreek... dat zorgt soms voor komische toestanden.”
Een ongebruikelijke manier van spreken is in onderzoek inderdaad in verband gebracht met autisme. Autistische mensen kunnen bijvoorbeeld verschillende akoestische kenmerken van hun spraak hebben, zoals toonhoogte, waardoor ze bot of grof kunnen overkomen. Dat is hoe Musk in openbare situaties zou kunnen overkomen, na zijn overname van socialemediagigant Twitter.

De prestaties van Musk weerspiegelen waarschijnlijk ook autistische sterke punten in wetenschap en technologie die de moeite meer dan waard zijn. In een interview vorig jaar vertelde hij hoe hij ”het zinnig vond om de hele nacht bezig te zijn met programmeren... alleen”. Deze toewijding aan specifieke interesses, in plaats van sociaal conventionele activiteiten zoals kinderen die spelen met vrienden, zou kunnen verklaren waarom sommige autistische mensen buitengewone talenten hebben en soms beter presteren dan niet-autistische mensen bij bepaalde taken. Onderzoek hiernaar is schaars maar groeit.

Een van ’s werelds beroemdste mensen die autistisch is, zal zondermeer het bewustzijn rond autisme vergroten. Dit is wat onderzoekers, liefdadigheidsinstellingen en de autismegemeenschap al tientallen jaren proberen. Als ons realiseren dat Musk autistisch is dit streven kan bevorderen, kan het de moeite waard zijn.

Punit Shah is universitair hoofddocent psychologie aan de Universiteit van Bath
Luca Hargitai is gepromoveerd onderzoeker aan de Universiteit van Bath
Lucy Anne Livingston is docent psychologie aan het King’s College in Londen

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).