Hoe voorkom je dat je zinloos wakker ligt van de oorlogsverhalen?

Wakker liggen, piekeren, ‘doemscrollen’. Volstrekt normale reacties op de berichtgeving over de oorlog die in het oosten wordt uitgevochten, een onvoorspelbare situatie die logischerwijs angst op roept. Niet dat dat gepieker en wakker liggen iets oplevert: als de oplossing er dichterbij door zou komen, zouden we snel klaar zijn.

Afgelopen week kwamen er van meerdere kanten aanbevelingen om met het gepieker en de angst voor oorlog om te gaan. We vatten hieronder de artikelen van de NOS, Nu.nl en het Vlaamse HLN samen, en geven nog wat extra aanbevelingen van collega-psychologen.

In HLN beschrijft klinisch psycholoog Filip Raes van de KU Leuven uit hoe het komt dat wij zo alert zijn op negatief nieuws: “Onvoorspelbare tijden triggeren gepieker en bij uitbreiding ‘doemscrollen’: de neiging om eindeloos op slechtnieuwsverhalen te blijven klikken. Je denkt zo een oplossing te zullen vinden, maar dat werkt averechts: hoe meer je opzoekt of overdenkt, hoe ongeruster je wordt.” Zo piekten de afgelopen week in Google de zoektermen ‘schuilkelder’ en ‘kernwapen’. De NOS schrijft dat op Bol.com de noodpakketten trending waren en ook in legerzaken is het druk. Ook had de NOS contact met MIND: daar wordt een inventarisatie gemaakt van de onderwerpen die in gesprekken voorbijkomen. De oorlog in Oekraïne staat op nummer 1 in de top-5

Piekeren en doemscrollen vertonen dezelfde perverse dynamiek, volgens Raes. “Beide creëren een vals gevoel van controle en werken averechts. Want hoe meer je tobt of opzoekt, hoe meer je jouw angst voedt: een negatief gevoel dat je vervolgens probeert te bezweren met meer gepieker of opzoekwerk. Nefast voor je welzijn, maar wel heel verslavend.”
Vroeger had die alertheid op negatieve berichten of gevaar zijn waarde: “Als jager-verzamelaar van weleer zijn we erop gericht om elk gevaar zo snel mogelijk te elimineren. Als onze voorouders de hele dag glimlachend onder een boom hadden liggen luieren, waren wij er nu niet geweest. In moderne tijden, waarin nieuws 24/7 beschikbaar is via onze smartphone, zorgt het voor uitdagingen.”

Strategieën om je angst te beteugelen

Wie merkt meer met de oorlog bezig te zijn dag goed voor hem is, kan een aantal dingen doen.

* Kinderen hebben vooral behoefte aan geruststelling en duiding. Tegen de NOS adviseert kinderpsycholoog De Wilde ouders om eerst voor zichzelf te bedenken wat hun gevoel over de oorlog is. Kinderen krijgen daarvan vaak meer mee dan wordt gedacht. Daarna is het goed om te vragen waar je kind mee zit en wat het nodig heeft. ”Wil hij of zij extra informatie? Ga dan samen op zoek”.

* Voor iedereen is het goed om wat minder naar het nieuws of naar heftige beelden te kijken. Beperk je nieuwsconsumptie tot een aantal betrouwbare nieuwssites of televisiezenders en beperk je surfgedrag ook in tijd en frequentie. Zo voorkom je dat je maar blijft klikken op allerlei artikelen. Omdat je ’s nachts het gevoeligst bent voor piekergedrag, leg je je smartphone ’s avonds best op tijd aan de kant. Vlak voor het slapen nog eens snelsnel door die nieuwsfeed scrollen, doe je beter niet.”

* Een lijstje maken waarop staat wat je kan doen als de oorlog naar Nederland komt. De controle komt dan terug, en je sluit het onderwerp af als het lijstje klaar is.

* Zoek afleiding. Bijvoorbeeld door een serie te kijken die niet over oorlog gaat. Blijf afspreken met vrienden, trek eropuit voor een wandeling, blijf voldoende aandacht besteden aan je gezin en je hobby’s. Hoe minder je buitenkomt en hoe meer je je gevoelens opkropt, hoe slechter je jezelf zal gaan voelen.

* Praat met mensen over wat je voelt. Zodat je je gevoelens kunt ventileren. Als je die negatieve emoties kwijt bent, ga dan gelijk iets anders doen, om te voorkomen dat je weer begint te malen.

Dan maar nergens iets van aantrekken?

Nee, zeker niet. Er is een angstige en onvoorspelbare situatie. Het is nuttig om jezelf goed te informeren en eventueel voorzorgsmaatregelen te nemen. En je wilt waarschijnlijk ook volgen wat er gaande is. Maar met zinloos gepieker en paniekgedrag schiet niemand iets op. Buiten de hiervoor genoemde adviezen kun je je ook afvragen wat binnen je bereik ligt om wél te doen. Dat hoeft niet per se het opvangen van vluchtelingen in je huis te zijn, of vertrekken naar het front. Je kunt ook zijn meelopen in een demonstratie, het plaatsen van ‘recensies’ bij restaurants in Rusland (zie link (https://www.thebestsocial.media/nl/anonymous-reviews/)), het sturen van een app-berichtje of SMS aan een willekeurige rus (kijk hier hoe dat werkt (https://www.nu.nl/291904/video/20-miljoen-russen-gehackt-hackers-laten-jou-oorlogsfeiten-sturen.html)) of doneren aan giro 555. Beter iets kleins dat binnen je vermogen ligt dan iets groots wat onhaalbaar is.

De oorspronkelijke artikelen zijn te vinden op Nu.nl (https://www.nu.nl/media/6187144/wat-oorlogsbeelden-met-je-psyche-doen.html); NOS (https://nos.nl/artikel/2420529-angst-voor-de-oorlog-in-oekraine-hoe-kun-je-die-oplossen) en HLN (https://www.hln.be/nina/psycholoog-over-hoe-je-mentaal-sterk-blijft-bij-oorlogsnieuws-als-je-je-afsluit-van-het-nieuws-voel-je-je-onrustiger~a9766750/) (de laatste alleen voor abonnees van HLN)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).