Het onderwerp ‘mentale gezondheid’ in kaart gebracht

Door het gebruik van verschillende termen voor het beschrijven, duiden en definiëren van de mentale gezondheid is het lastig om tot een eenduidig beeld van de mentale gezondheid te komen. Op verzoek van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft het Trimbos-instituut in samenwerking met RIVM daarom het onderwerp ‘Mentale gezondheid’ bij de totale populatie in kaart gebracht met een diverse groep deelnemers. Dit gebeurde met de methode van group concept mapping, een gestructureerde participatieve methode om de gedachten en ideeën van deelnemers letterlijk en figuurlijk in kaart te brengen om zo een ‘gemeenschappelijke noemer’ van de verschillende gedachten en ideeën te vormen.

Vervolg op eerdere onderzoeken

Dit onderzoek is een vervolg op twee eerdere onderzoeken, eveneens uitgevoerd door het Trimbos-instituut en het RIVM in opdracht van het ministerie VWS:

Een draagvlakonderzoek onder sleutelfiguren waaruit naar voren kwam dat er draagvlak is om tot een meer gezamenlijk gedragen definitie en terminologie rondom mentale gezondheid van jeugd te komen (klik hier voor het rapport (https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/bericht/meer-eenduidigheid-nodig-in-het-definieren-en-meten-van-mentale-gezondheid-onder-jongeren));

Een group concept mapping procedure waarin we de opvattingen over het concept mentale gezondheid bij jeugd onder sleutelfiguren in kaart hebben gebracht. Dit leverde 16 bouwstenen (thema’s) op van het concept mentale gezondheid jeugd (klik hier voor het rapport (https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/bericht/99-antwoorden-op-de-vraag-wat-zijn-belangrijke-kenmerken-van-het-concept-mentale-gezondheid-bij-jeugd)).

Methode

Voor de concept map ‘Mentale gezondheid’ bij de totale populatie zijn vanuit het bredere mentale gezondheidsveld in totaal 60 volwassenen, onderzoekers, beleidsmakers en professionals (werkzaam in de (geestelijke) gezondheidszorg en het sociaal domein) uitgenodigd om deel te nemen aan de brainstorm en het structureren. Voor het structureren zijn daarnaast nog 48 deelnemers uit het eerdere onderzoek uitgenodigd: jongeren, onderzoekers, beleidsmakers en professionals werkzaam in het jeugdveld (jeugd (geestelijke) gezondheidszorg, sociaal domein en onderwijs).

Aan de brainstormfase namen de nieuwe genodigden online en anoniem deel. Zij gaven 180 antwoorden op de vraag: ‘Wat zijn voor u belangrijke kenmerken van mentale gezondheid?’.
Na samenvoeging met de 99 kenmerken uit het eerdere onderzoek en redactie door de onderzoekers (vereenvoudigen, ontdubbelen en splitsen), leverde dit een lijst op met 108 unieke en enkelvoudige kenmerken van mentale gezondheid bij de totale populatie.
Vervolgens hebben 48 deelnemers (uit het eerdere onderzoek en nieuwe deelnemers) deze kenmerken in groepen gesorteerd op basis van inhoudelijke samenhang en gewaardeerd naar relatief belang voor de definitie (omschrijving) van mentale gezondheid. De onderzoekers hebben deze input vervolgens statistisch geanalyseerd en geïnterpreteerd.

Uitkomst

Het aldus verkregen concept map ‘Mentale gezondheid’ bestaat uit 108 kenmerken, geordend in negentien thema’s in vier gebieden. De kenmerken, thema’s en gebieden zijn getekend in een assenstelsel van twee dimensies: ‘Betrekkingsniveau’ (van ‘anderen’ tot ‘zelf’) en ‘Waarnemingsniveau’ (van ‘voelbaar’ tot ‘zichtbaar’). De positie van een kenmerk, thema of gebied op de kaart, in relatie tot deze twee dimensies, geeft informatie over de betekenis ervan.

Het gebied ‘Persoonlijk’ wordt door de deelnemers gemiddeld het belangrijkst gevonden voor de definitie (omschrijving) van mentale gezondheid en omvat zes thema’s: ‘Mentale vaardigheden’, ‘Positief zelfbeeld’, ‘Tevredenheid’, ‘Goed voelen’ ‘Eigenwaarde’, ‘Persoonlijke ontwikkeling’ en ‘Doelbewust leven’. In het gebied ‘Sociale omgeving’ liggen de thema’s ‘Erbij horen en meedoen’, ‘Sociaal functioneren, ‘Sociale empathie’ en ‘Tolerantie’.

De zes thema’s ‘Grenzen stellen’, ‘In balans’, ‘Persoonlijke hulpbronnen’, ‘Positieve levenshouding’, ‘Dagelijks functioneren’ en ‘Actieve houding’ liggen in het gebied ‘Functioneren’. De deelnemers hechten gemiddeld het minst belang aan het gebied ‘Kenmerken conceptniveau’ met daarin de thema’s ‘Duiding concept’, ‘Eigenschappen concept’ en ‘Afwezigheid psychische klachten’.
Deze thema’s gaan meer over de kenmerken van ‘Mentale gezondheid’ als construct, dan dat het de inhoud van het construct beschrijft.

Bron en volledig rapport: Trimbos-instituut (https://www.trimbos.nl/docs/9aa22374-d2c5-4441-ac59-52bb967aaa26.pdf)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).