Prinsjesdag 2021: de gevolgen voor de ggz

Highlights uit de begroting van VWS voor het volgend jaar

Er gaat 93 miljard euro naar de zorg in 2022, zo liet Minister Hoekstra vorige week via de Miljoenennota weten. Een deel daarvan is bestemd voor de ggz. Hoeveel precies is steeds minder duidelijk vast te stellen, omdat veel gelden die vroeger onder de noemer ‘ggz’ vielen, nu ‘verdwijnen’ onder andere categorieën van zorg. Denk daarbij aan de Jeugdzorg en uitgaven binnen het sociaal domein die beiden door de gemeenten worden gefinancierd. Ook wordt een deel van de langdurende ggz door de Wlz gefinancierd. Van een simpele één uitgavepost ’voor de ggz’ is dan ook al lang geen sprake meer.

Onderstaand een korte scan van de ggz-begroting voor 2022. Het zal duidelijk zijn dat er in de begroting veel nog tijdelijk is: er is immers nog geen kabinet dat deze begroting moet uitvoeren, de kabinetsformatie - en daarmee de onderhandelingen over de zorg - is nog lang niet afgerond. Er zal dus, niet alleen voor de ggz, wel het één en ander aangepast gaan worden.

Wachtlijsten

Voor de ggz is afgesproken de wachtlijsten terug te dringen. “Bij een hulpvraag voor een psychisch probleem is het belangrijk dat mensen niet te lang hoeven wachten op de juiste zorg”, schrijft het Ministerie voor VWS. “Helaas is dit in een aantal regio’s en bij sommige aandoeningen wel het geval. In 2022 blijven we daarom inzetten op de transfermechanismen, waarbij verwijzers, aanbieders en financiers zich gezamenlijk inspannen om cliënten tijdig passende zorg te bieden. Verder werken we het concept regionale doorzet­tingsmacht verder uit, met als doel te voorkomen dat mensen tussen wal en schip terechtkomen.”
Het Ministerie wijst daarbij op het nieuwe zorgprestatiemodel dat per 1 januari wordt geïntroduceerd voor de bekostiging van de geneeskundige geestelijke gezondheidszorg en forensische zorg. Het Ministerie verwacht dat dit model bijdraagt aan een passende vergoeding voor geleverde zorg, ook als het gaat om zorg voor cliënten met een complexe zorgvraag en/of een ernstige psychiatrische aandoening. Het zou een positieve bijdrage kunnen leveren aan het terugdringen van de wachttijden voor deze groepen.
Er zijn nog wel wat uitdagingen, lijkt ook het Ministerie te beseffen: ”Met het oog op een toekomstbestendig ggz zorglandschap zijn preventie, verbetering van de toegang tot de ggz (waardoor mensen sneller op de juiste plaats terechtkomen) en verbetering van de uitstroom uit de ggz (met aandacht voor vervolgaanbod) van belang.”
In 2022 staat er 4,2 miljard euro begroot voor de curatieve ggz.

Jeugdzorg

Bij de jeugdzorg is urgente actie nodig, aldus het Ministerie. Sinds 2015 is het stelsel voor de jeugdzorg flink gewijzigd. Gemeenten zijn primair verantwoordelijk voor goede zorg voor de jeugd. De transformatie van de jeugdzorg is echter nog onvoldoende gerealiseerd. Het Ministerie: “Jeugdigen verdienen het om op tijd passende hulp te krijgen wanneer zij die nodig hebben. Tegelijkertijd is het jeugd­stelsel onhoudbaar en vraagt het om een betere organisatie, lokaal, regionaal of bovenregionaal. Ook hier geldt dat de schaarste te groot is om de problematiek per gemeente of per zorgorganisatie op te pakken.”
Er gaat dan ook ruim 1,3 miljard extra beschikbaar naar de gemeenten voor de jeugdzorg, bovenop de 300 miljoen euro die in 2019 was afgesproken.
Gemeenten committeren zich daarbij aan de invulling van een set aan maatregelen die in 2022 een besparing van € 214 miljoen opleveren. Het gaat deels over maatregelen waarover april 2021 ook al afspraken met gemeenten zijn gemaakt, zoals het breder invoeren van een praktijkonder­steuner jeugd-ggz bij de huisarts
Het Ministerie waarschuwt: “De oplossing voor de lange termijn is echter niet alleen een kwestie van geld, er zijn juist ook maatregelen en een betere uitvoerings­praktijk nodig.” Maar daarvoor verwijst het Ministerie naar een volgend kabinet.

Oók voor een volgend Kabinet: “Met het oog op een toekomstbestendig ggz zorgland­
schap zijn preventie, verbetering van de toegang tot de ggz (waardoor mensen sneller op de juiste plaats terechtkomen) en verbetering van de uitstroom uit de ggz (met aandacht voor vervolgaanbod) van belang. Over deze onderdelen zijn in de ambtelijke discussienota zorglandschap ggz ideeën opgenomen.”

Evaluatie ggz in de Wlz (2021)

Sinds 1 januari 2021 hebben cliënten met een psychische stoornis vanaf 18 jaar toegang tot de Wet langdurige zorg (Wlz). Er loopt op het ogenblik een evaluatie van dit traject, met als doel lessen te trekken die kunnen worden gebruikt voor het traject van de
overheveling van jeugdigen met een psychische stoornis naar de Wlz. De eindrapportage van de evaluatie wordt in de tweede helft van 2021 verwacht.

Curatieve geestelijke gezondheidszorg

VWS stelt in 2022 € 7,3 miljoen beschikbaar aan subsidies om het zorgstelsel van de curatieve geestelijke gezondheidszorg te ondersteunen.

Voor Individuele Steun en Plaatsing (IPS) is voor 2021 en 2022 € 3,45 miljoen euro beschikbaar. Het doel van IPS is om in samenwerking met SZW mensen met psychische klachten beter naar werk te begeleiden. Het UWV, de gemeenten en ggz-instellingen en zorgver­zekeraars en ook de werkgevers staan achter deze concrete, de mensen bemoedigende, resultaatgerichte aanpak.

€ 34,9 miljoen gaat naar subsidies om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaal­baarheid van de curatieve geestelijke gezondheidszorg te bevorderen.

Personen met verward gedrag

Voor de sluitende aanpak voor personen met verward gedrag wordt een samenhangend pakket aan maatregelen genomen waarvoor in 2022 € 33,1 miljoen en structureel € 32,8 miljoen beschikbaar is. Daarvan gaat € 14,8 miljoen naar medisch noodzakelijke zorg van onverzekerden, zodat belemmeringen voor medisch noodzakelijke zorg aan onverzekerde personen worden weggenomen. Daaronder ook personen met verward gedrag.
(Voor de totale zorg aan onverzekerden is in 2022 is een bedrag van € 41,9 miljoen begroot.)

Een bedrag van € 12 miljoen is beschikbaar voor de uitvoering van het actieprogramma personen met verward gedrag door ZonMW, om gemeen­telijke projecten en initiatieven te faciliteren die bijdragen aan het realiseren van een regionale sluitende aanpak voor personen met verward gedrag, de inzet van ggz-expertise in de wijk en flexibele inzet van zorg en begeleiding en pilots met vervoer van personen met verward gedrag door regionale ambulancevoorzieningen.

Suïcidepreventie

Voor suïcidepreventie is in 2022 in € 10,8 miljoen beschikbaar. Hiervan is € 4,8 miljoen beschikbaar voor de uitvoering van de doelstellingen en activi­teiten van de derde landelijke agenda suïcidepreventie (2021-2025).
Deze agenda baseert zich op de eerdere agenda’s, maar vooral op recente kennis en voorbeelden van effectieve suïcidepreventie. In totaal is hiervoor in de jaren 2021-2025 jaarlijks € 4,8 miljoen beschikbaar gesteld. De overige middelen zijn bedoeld voor het verlenen van concrete hulp en interventies, én voor de verspreiding van kennis via voorlichting, bewustwording en advisering over het terugdringen van suïcide.
Voor de uitvoering hiervan ontvangt Stichting 113 Zelfmoordpreventie een instellingssub­sidie.

Het huidige ZonMw onderzoeksprogramma dat zich richt op het leveren van nieuwe kennis om het aantal suïcides in Nederland te verminderen, wordt uitgebreid. Het onderzoeksprogramma wordt opgesteld door ZonMw. In 2021 heeft ZonMw een tussenevaluatie uitgevoerd van het huidige programma, waarbij ook wordt verkend welke nieuwe kennisvragen er zijn op het gebied van suïcidepreventie en hoe deze kunnen worden belegd.

De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg

De Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) is op 1 januari 2020 in werking getreden. Voor het ondersteunen van de afronding van de imple­mentatie en de uitvoering van de wet is structureel € 11 miljoen beschikbaar.
De middelen zijn onder andere beschikbaar voor ondersteuning van de ketensamenwerking en vertrouwenswerk in de ggz. Het grootste deel van dit budget gaat naar de instellingssubsidies voor vertrouwenspersonen. Dat maakt het mogelijk dat er bij verplichte zorg een beroep kan worden gedaan op de patiëntvertrouwenspersoon (pvp) en de familievertrouwenspersoon (fvp). De werkzaamheden van de pvp en fvp hebben hun wettelijke basis in de Wvggz.

E-health

In de nieuwe afspraken rond de aanpak wachttijden in de ggz is afgesproken om de inzet van e-health in de ggz te stimuleren en te investeren in de informatievoorziening, waaronder een verbeterde uitwisseling tussen zorgverleners en hun patiënten. Dit moet er aan bijdragen dat de patiënt veilig en gestandaardiseerd over zijn medische gegevens kan beschikken in een persoonlijke gezondheidsomgeving en kan kiezen met welke zorgverleners hij deze wil delen. De inzet van e-health is, volgens het Ministerie, belangrijk om patiënten meer steun te kunnen bieden als zij op de wachtlijst staan, en ervoor te zorgen dat de patiënt eerder bij de juiste zorgverlener terecht kan. Hierdoor kan er doelmatiger worden behandeld, wat op termijn bijdraagt aan kortere wachttijden. Hiervoor is in de periode 2018–2021 in totaal € 50 miljoen beschikbaar.

Overig:

Stigma: In het kader van de uitvoering van het hoofdlijnenakkoord geestelijke gezondheidszorg is tijdens de looptijd van het akkoord (2019–2022) jaarlijks € 2 miljoen beschikbaar voor projecten gericht op destigmatisering en zelfmanagement en herstel.

Onderzoek: In het hoofdlijnenakkoord 2019–2022 hebben partijen afgesproken dat het Onderzoeksprogramma ggz bij ZonMw opnieuw gedurende de looptijd van het akkoord bestendigd wordt met jaarlijks € 5 miljoen. Belangrijke thema’s binnen het programma zijn vroege herkenning en behandeling en gepersonaliseerde zorg en het stimuleren van kwaliteit en doelmatigheid.
Gedurende de looptijd worden verdere inhoudelijke prioriteiten gesteld in afstemming met de ggz-partijen van de Agenda voor gepast gebruik en transparantie.

Opleiding in een jeugd-ggz-instelling: In 2022 is voor de regeling Opleiding in een jeugd-ggz-instelling € 2,3 miljoen beschikbaar.

Aanpak Huiselijk Geweld en Kindermishandeling: “Geweld hoort nergens thuis”, schrijft het Ministerie, verwijzend naar het gelijknamige onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut. “Toch zijn huiselijk geweld en kindermishan­deling de meest voorkomende vormen van geweld die in Nederland plaats­
vinden. De opgave om geweld in afhankelijkheidsrelaties eerder en beter in beeld te krijgen, het duurzaam te stoppen en terug te dringen en de schade ervan te beperken, blijft ook in 2022 nodig.”

Actualisering Wlz-uitgaven: Op grond van de ontwikkelingen in de declaraties en indicaties zijn de geraamde uitgaven voor de Wlz met € 94 miljoen verhoogd in 2021 en met € 454,6 miljoen structureel vanaf 2022. De opwaartse bijstelling hangt voor een deel samen met een sneller dan verwacht herstel van de uitgaven in de sector Verpleging en Verzorging (V&V) van corona. Het gaat hierbij om € 38 miljoen in 2021 en € 97,6 miljoen structureel. Daarnaast ligt het aantal aanvragen voor een indicatie voor de geestelijke gezondheidszorg (ggz) in de Wlz in 2021 hoger dan verwacht. Het gaat hierbij om € 61 miljoen in 2021 en € 362 miljoen structureel.

De structurele meerkosten liggen hoger dan in 2021 doordat het extra aantal cliënten in 2021 geleidelijk groeit (en daarmee in 2021 slechts een deel van het jaar zorg gebruikt, terwijl zij in 2022 een volledig jaar aanspraak op zorg hebben). Tot slot is rekening gehouden met lagere uitgaven aan de tandheelkundige zorg in de Wlz van structureel € 5 miljoen.

Heroïnebehandeling op medisch voorschrift: Er wordt een financiële bijdrage van circa € 15,8 miljoen verstrekt aan gemeenten voor het binnen een gesloten systeem aanbieden van een behandeling van een beperkte groep langdurige opiaatverslaafden, waarbij naast methadon, medicinale heroïne wordt verstrekt.
 

Hier vind je de hele begroting van VWS (https://www.rijksoverheid.nl/binaries/rijksoverheid/documenten/begrotingen/2021/09/21/xvi-volksgezondheid-welzijn-en-sport-rijksbegroting-2022/16%20VWS.pdf)

Alle overige stukken rond Prinsjesdag vind je hier (https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/prinsjesdag/miljoenennota-en-andere-officiele-stukken)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).