Relatie tussen armoede en mentale problemen opnieuw bevestigd

”Moeilijk aflosbare schulden kunnen leiden tot depressie, angsten, alcoholproblemen en andere psychische aandoeningen, blijkt uit grootschalig bevolkingsonderzoek. Dat is iets om op te letten nu veel coronasteun afloopt”. Dat schrijft het Trimbos-Instituut, dat zich daarbij baseert op onderzoek, gedaan op basis van gegevens die verzameld zijn met NEMESIS-2. De resultaten van het onderzoek werden gepubliceerd in Administration and Policy in Mental Health and Mental Health Services Research. (https://doi.org/10.1007/s10488-021-01131-9)

Vrijwel gelijktijdig publiceerde het Centraal Planbureau (CPB) het onderzoek ‘When financials get tough, life gets rough? (http://Uit het onderzoek ‘When financials get tough, life gets rough?’ van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat de kosten van de geestelijke gezondheidszorg (ggz) sterker stijgen nadat mensen in financiële problemen terechtkomen. Ook neemt de kans op gebruik van ggz en sociale en/of financiële hulpverlening toe.)’, waaruit gelijksoortige resultaten komen. Volgens het CPB blijkt dat de kosten van de geestelijke gezondheidszorg (ggz) sterker stijgen nadat mensen in financiële problemen terechtkomen. Ook neemt de kans op gebruik van ggz en sociale en/of financiële hulpverlening toe.

De beide onderzoeken

Het onderzoek van het Trimbos-instituut is gedaan op basis van gegevens die verzameld zijn met NEMESIS-2 (Netherlands Mental Health Survey and Incidence Study-2), een grootschalige studie uitgevoerd door het Trimbos-instituut naar de psychische gezondheid van de algemene volwassen bevolking van 2007 tot en met 2018. De mate waarin volwassenen moeite hebben om hun schulden af te betalen werd in een mondeling gesprek gevraagd. Voor dit onderzoek is uitgegaan van twee groepen waarbij na 3 jaar werd gekeken of zij een psychische aandoening hadden: 4110 deelnemers die bij aanvang geen psychische aandoening hadden en 508 deelnemers die bij aanvang al wel een psychische aandoening hadden. Vlak voor corona is vanuit het Trimbos-instituut NEMESIS-3 gestart, een nieuwe studie naar de mentale gezondheid van volwassenen. Daarmee kunnen we de impact van de crisis op de lange termijn en de periode daarna goed in kaart brengen.

Het CPB heeft een iets andere invalshoek gekozen. Iedereen in Nederland is verplicht verzekerd voor een basisverzekering. Mensen die langer dan zes maanden niet aan hun premieverplichting voldoen, komen terecht in de Regeling Wanbetalers. Deze mensen behouden toegang tot zorg, maar moeten een veelal hogere administratieve premie met boete betalen. Zij mogen de regeling pas verlaten als de schulden zijn afbetaald. Het aantal mensen die zes maanden of langer niet aan hun zorgpremie kunnen voldoen, ligt in de periode 2011-2015 tussen 298.000 tot 326.000. Daarmee is dit één van de meest voorkomende schulden in Nederland. Mensen met een zorgverzekeringsschuld hebben bovendien vaak moeite om aan andere financiële verplichtingen te voldoen.
Om de relatie tussen schulden en zorguitgaven te onderzoeken, werden data gebruikt die de zorguitgaven en problematische schulden van Nederlanders op individueel niveau in kaart brengen voor de jaren 2011-2015. Er werd specifiek gekeken naar mensen die in 2013 in de Regeling Wanbetalers terecht kwamen. Hun zorggebruik in de jaren 2011-2015 werd vergeleken met het zorggebruik van mensen die in dezelfde periode geen zorgverzekeringsschuld hadden.

Conclusies

Het Trimbos concludeert: ”Na drie jaar hebben mentaal gezonde mensen met moeilijk aflosbare schulden drie keer meer kans op psychische aandoeningen dan mensen zonder geldzorgen. Mensen die al een psychische aandoening hadden voordat de schulden ontstonden, herstellen slechter. Na drie jaar hebben ze vier keer meer kans nog steeds een psychische aandoening te hebben dan mensen zonder diepe schulden. Het gaat om depressiestoornissen, angststoornissen en middelenverslaving.”
“Geldproblemen hebben grote invloed op de psychische gezondheid van mensen en de mate waarin mensen met psychische problemen herstellen”, zegt onderzoeker Margreet ten Have. Volgens haar is iets om rekening mee te houden nu veel coronamaatregelen aflopen en mogelijk meer Nederlanders met moeilijk aflosbare schulden te maken krijgen.

Het CPB constateert: ”Gemiddeld stijgen de geestelijke gezondheidszorg (ggz)-kosten met ongeveer 200 euro in 2014 en 2015 voor mensen die in 2013 in de Regeling Wanbetalers terechtkomen. Dat komt overeen met een stijging van zo’n 30% in ggz-kosten voor mensen die problematische schulden krijgen.
Verder neemt de kans op ggz-gebruik met 7% toe bij mensen met problematische schulden en de kans op gebruik van sociale en/of financiële hulpverlening met 40%.

Financiële problemen hangen dus negatief samen met de (mentale) gezondheid van mensen. Ggz-kosten stijgen sterker nadat mensen in financiële problemen terechtkomen. Ook neemt de kans op gebruik van ggz en sociale en/of financiële hulpverlening toe. Verder laat de publicatie zien dat mensen met schulden al voordat zij in de schulden kwamen hogere gezondheidszorguitgaven hadden dan mensen zonder schulden. Als mentale problemen ontstaan door schulden, dan heeft beleid dat problematische schulden voorkomt een dubbel effect: minder schuldenproblematiek en lagere zorguitgaven.

Aanbevelingen

Het Trimbos: ”Schuldeisers en schuldhulpverlening moeten extra letten op signalen van psychische problemen bij cliënten en kunnen eventueel doorverwijzen. Tegelijkertijd is het wenselijk dat behandelaars in de ggz regelmatig vragen naar de financiële situatie van patiënten. Hoewel schuldhulpverlening geen hoofdtaak is van de ggz, kunnen ggz-professionals veel doen om schulden en de bijkomende psychische problemen bij cliënten te verminderen. Bijvoorbeeld door het bespreken van schulden en budgettering, het bieden van strategieën om met druk van schuldeisers, angst, schaamte en stigma om te gaan, angsten onder ogen leren zien en het bespreken van persoonlijke doelen zoals dagelijkse routines en lichaamsbeweging. Ook kan de ggz-professional actief de samenwerking zoeken met de schuldhulpverlening.”
 

De resultaten van het onderzoek van het Trimbos instituut werden gepubliceerd in Administration and Policy in Mental Health and Mental Health Services Research. (https://doi.org/10.1007/s10488-021-01131-9)

Het CPB onderzoek is hier te vinden: When financials get tough, life gets rough? Problematic debts and ill health (https://www.cpb.nl/sites/default/files/omnidownload/CPB-Discussion-Paper-428-Problematic-debts-and-ill-health.pdf)

Bronnen: Trimbos-instituut (https://www.trimbos.nl/actueel/nieuws/bericht/diepe-schulden-trigger-voor-angst-en-depressie) / CPB (https://www.cpb.nl/problematische-schulden-en-zorggebruik#)

Lees ook:

* Al op jonge leeftijd wordt duidelijk dat je voor een dubbeltje geboren bent (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3898554/nieuws/al_op_jonge_leeftijd_wordt_duidelijk_dat_je_voor_een_dubbeltje_geboren_bent.html?page=1)

* Het veelkoppige monster dat armoede heet (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3895472/nieuws/het_veelkoppige_monster_dat_armoede_heet.html?page=1)

* Wie komt er eerder, de deurwaarder of de psychiater? (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3734212/nieuws/wie_komt_er_eerder_de_deurwaarder_of_de_psychiater.html?page=1)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).

financiering GGZ 4 financiering GGZ 4