Het onzegbare

De GGZ Totaal van 11 januari 2021

Als 2021 net zo gevarieerd gaat worden als de inhoud van dit magazine, dan kunnen we onze lol nog op. Ons mentale welzijn blijkt van veel kanten te benaderen, al is dat de ene keer duidelijke dan de andere keer. Meestal is er ondanks de diversiteit aan artikelen wel een rode draad te vinden, soms is de enige overeenkomst tussen de artikelen dat het ‘iets’ met de ggz te maken heeft.
Overigens: vind je dat een onderwerp stelselmatig onderbelicht wordt in de GGZ Totaal? Laat het ons vooral weten. Ook wij zien niet alle hoeken en gaten die de ggz rijk is.

“Poëzie wil het onzegbare zeggen”, citeert Joanne van Rossum Martinus Nijhof. Om er zelf aan toe te voegen: “En juist dát kan de huidige psychiatrie hard gebruiken, om voorbij de objectiverende en classificerende taal te kijken en ruimte te geven aan het onzegbare dat toch woorden nodig heeft.” Het leidt tot een tweeluik over de waarde van poëzie in de ggz. In deel één, ’Met een gedicht kom je verder (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3840524/nieuws/met_een_gedicht_kom_je_verder.html?page=1)’,  komt onder andere onze huisdichteres Gisele Vranckx aan het woord. In deel twee, dat 25 januari verschijnt, een interview met geestelijk verzorger Angelique Rijlaarsdam, die jaarlijks vanuit de Parnassia Groep een poëziefestival en gedichtenwedstrijd verzorgt.

Waar poëzie het onzegbare probeert samen te vatten in enkele zinnen, kan de romancier, of in dit geval de biograaf, alle ruimte nemen. Dat geldt zeker voor het boek van Heather Clark: ‘De rode komeet. Het korte leven en de vlammende kunst van Sylvia Plath (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3840454/nieuws/rode_komeet_het_korte_leven_en_de_vlammende_kunst_van_sylvia_plath.html?page=1)’. Johan Atsma recenseerde het boek over deze bijzondere vrouw, maar moest daar wel de tijd voor nemen: het is liefst 1343 bladzijden dik. “Dat is wel inclusief noten en bronvermelding, hoor”, mailde Atsma geruststellend. Hij was ondanks de omvang laaiend enthousiast.

Wie denkt het onzegbare sneller te kunnen verwoorden of begrijpen door gedeelde ervaringen, komt bedrogen uit, blijkt uit onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam. Sterker, een behandelaar of ervaringsdeskundige kan de fout maken te dénken dat hij iemand begrijpt door die gedeelde ervaring, terwijl het omgekeerde het geval is. Personen met dezelfde ervaring als de verteller blijken de emoties zelfs minder goed te onderkennen, schrijft Sigrid Starremans in ‘Te snel begrijpen is meestal slecht begrijpen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3840665/nieuws/te_snel_begrijpen_is_meestal_slecht_begrijpen.html?page=1)’.

Niki Stoker interviewt in haar rubriek ‘Wat slik jij?’ elke maand ‘de mens achter de medicijnen’. Deze maand is het de beurt aan Farijal (33), die vier jaar geleden de diagnose bipolaire stoornis kreeg. De aandoening is niet alleen maar nadelig: “Als ik in de plus van de bipolaire stoornis zit, heb ik een goede drive (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3840451/nieuws/in_de_plus_van_de_bipolaire_stoornis_heb_ik_een_goede_drive.html?page=1). Dat is prettig want dan krijg ik iets meer gedaan. Ik probeer dat er ook in te houden als ik gewoon stabiel ben.” Een knap voorbeeld van ‘omdenken’.
Overigens: wil jij ook geïnterviewd worden door Niki Stoker? Neem dan contact op via info@ggztotaal.nl. De interviews zijn doorgaans telefonisch, anonieme publicatie is mogelijk.

Gisele Vranckx, ook al geïnterviewd in het artikel van Joanne van Rossum, schreef deze maan het gedicht ‘Verstomd (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3840517/nieuws/verstomd.html?page=2)’: ‘Kan een droom ook sterven / als de wereld verder gaat / Er geen liefde valt te erven / als er kou in mij bestaat.”
Prachtig!

Een opvallend nieuwsbericht in het begin van dit jaar. De NZa stelt dat Emergis, de grootste ggz-aanbieder in Zeeland, een te grote marktpositie heeft (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3837680/nieuws/emergis_heeft_te_grote_marktpositie_in_regio_zeeland.html?page=3) en vreest voor misbruik van die positie. De NZa legt Emergis daarom een transparantieverplichting en een contracteerverplichting op. In tijden waarin fuseren aan de orde van de dag is, op zijn minst een opmerkelijke stap. Emergis gaat het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) vragen het besluit te verwerpen.

Helemaal niets over Corona in dit magazine? Toch wel. Nu er een vaccin voorhanden is, is ook het debat losgebarsten over wie voorrang heeft en wie niet. Veel mensen die in de ggz werken voelden zich gepasseerd dat de ggz bij de vaccinatiestrategie leken te worden overgeslagen. Belangenorganisaties en vakbond kwamen in het geweer en ziedaar: ook patiënten en behandelaren in de ggz krijgen voorrang (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3838400/nieuws/medewerkers_en_patienten_ggz_toch_op_prioriteitenlijst_voor_vaccinatie.html?page=3). Vooralsnog alleen de intramurale GGZ en de crisisdiensten.

Tot slot, voor de enkeling die rond de kerstdagen op vakantie was, of om andere redenen niet de mailbox heeft bekeken, nogmaals ’Niet bij corona alleen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3836385/nieuws/niet_bij_corona_alleen_de_ggz_in_2020.html?page=3)’, ons jaaroverzicht van 2020. Omdat het zo’n bijzonder jaar was.

Willem Gotink
Hoofdredacteur GGZ Totaal