Eindelijk in werking: de Wet verplichte ggz

Het jaaroverzicht: de ggz in 2020

Op 1 januari traden twee wetten rond verplichte zorg in werking: de Wet verplichte ggz (Wvggz) en de Wet zorg en dwang (Wzd). Samen met de Wet Forensische Zorg (Wfz), die een jaar eerder in werking trad, regelen de wetten de voorwaarden waaronder gedwongen zorg mag of zelfs moet worden toegepast. De Wvggz – de naam zegt het al – is vooral van toepassing op de ggz.

Het ontwerpen van de drie wetten ging niet van een leien dakje: het eerste voorstel werd  al in juni 2010 aan de Tweede Kamer aangeboden, maar strandde meerdere malen. Wijziging op wijziging volgde, maar uiteindelijk werden de drie wetsvoorstellen in januari 2018 in de Eerste Kamer gezamenlijk behandeld en aangenomen. De klus was geklaard: de Wfz zou op 1 januari 2019 in werking treden, de andere twee wetten op 1 januari 2020.
Een paar maanden vóór de Wvggz in werking zou treden, kwam er toch nog een golf van kritiek. Vooral de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) maakte zich grote zorgen over de ontstellende hoeveelheid administratie die de Wvggz met zich mee zou brengen. Even leek er sprake van uitstel, maar het Ministerie van VWS was er wel klaar mee en drukte door. De wet trad 1 januari van dit jaar in werking.

We volgden de ontwikkelingen en de verschillende meningen in de loop van het jaar. Eigenlijk was iedereen het er wel over eens: goed dat de cliënt meer zeggenschap krijgt, goed dat de familie verplicht wordt betrokken (mits de cliënt dat wil, uiteraard), goed dat verplichte zorg niet onmiddellijk een opname betekent. Maar vreselijk, die administratie. En de hoorplicht door de burgemeester leek ook niet echt nuttig. Kijk voor alle meningen-van en interviews-met op onze speciale pagina over de Wvggz (https://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89784/pagina/over_de_wvggz.html). Daar zijn ook diverse handreikingen te vinden, die allerlei betrokken organisaties hebben opgesteld.

Administratieve lasten

Vanwege die administratieve lasten (zouden we die niet verminderen, in de zorg?) kwamen de psychiaters in januari al met een petitie voor vereenvoudiging (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3756098/nieuws/petitie_van_psychiaters_om_wet_verplichte_ggz_te_vereenvoudigen.html?page=6) van de wet. Die zou bereikt kunnen worden door alle overbodige regels te schrappen en administratie verplichtingen te beperken. Een rol papierwerk van 25 meter moest daarbij duidelijk maken hoe groot die administratie was. Ludiek, maar aan de late kant.

De actie maakte dat Staatssecretaris Blokhuis beloofde om serieus te kijken naar reparatiewetgeving (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3759230/nieuws/staatssecretaris_blokhuis_zoekt_snellere_mogelijkheden_voor_reparatiewetgeving_wvggz.html) en daarmee niet te wachten tot de evaluatie van de wet. Veel versnellen kon niet, want om de formele wetgevingsprocedure en adviesmomenten in te korten was niet mogelijk. Maar, zo schreef hij, hij zou de suggestie in beraad nemen om voor de meest spoedeisende kwesties te kijken naar een snellere mogelijkheid.
Als de eerste reparatiewetgeving in juli het licht ziet, reageert de NVvP teleurgesteld (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3796352/nieuws/psychiaters_teleurgesteld_over_voorstel_reparatiewetgeving_wvggz.html?page=3): ”Met dit wetsvoorstel worden maar enkele, relatief kleine issues opgelost”, schrijft de vereniging. “Voornamelijk ten gunste van andere ketenpartners.”

Ondertussen komt ook MIND met een voorstel (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3789295/nieuws/mind_verminder_administratieve_lasten_wvggz_door_minder_dwang_toe_te_passen.html) om de administratieve lasten van de Wvggz te verlichten. Die administratie komt vooral om de hoek kijken als er dwang moet worden toegepast. MIND’s oplossing is even simpel als geniaal: pas minder dwang toe!
We hebben geen reactie gevonden van de NVvP, en dat verbaast ons niet.

Stroperig

Een gateway Reviewrapport constateert (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3785114/nieuws/implementatie_wet_verplichte_ggz_verloopt_ondoorzichtig_inefficient_en_tijdrovend.html) in mei dat de implementatie van de wet nog lang niet op orde is. het Reviewteam komt met maar liefst zeven kritieke aanbevelingen die onmiddellijk moeten worden ingevoerd om de implementatie van de nieuwe wet te laten slagen. Vooral het ICT-systeem, volgens alle betrokkenen cruciaal voor een goede implementatie, moet het in het rapport ontgelden. Daarnaast constateert het Reviewteam dat de wettekst te complex is en er geen gestructureerde informatie-uitwisseling tussen de ketenpartners mogelijk is, zolang de wettekst door reparatiewetgeving wordt aangepast.
Ook het stroperige overleg moet het ontgelden: er  zijn 14 verschillende overleggen met ieder hun eigen agenda en werkwijze. “Ondoorzichtig, inefficiënt en tijdrovend”, schrijft het Reviewteam.

De Wzd

Er speelt nóg een probleem. De Wvggz en de Wzd vervangen de Bopz, die tot 1 januari gedwongen opnames regelde. Kort door de bocht gaat de Wvggz over mensen met een psychiatrisch probleem, de Wzd is er voor mensen met een verstandelijke beperking of dementie. De instellingen die de Wzd moeten regelen, zijn begin 2020 nog niet klaar en de ggz neemt die taken waar. Dat deed de ggz onder de Bopz ook, tenslotte.

6 januari al schrijft de Vereniging Gehandicapten Nederland (VGN) (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3751581/nieuws/beoordelingen_wet_zorg_en_dwang_in_2020_ook_taak_voor_crisisdienst_ggz.html) dat het ministerie van VWS er van uit gaat dat ook de beoordelingen van Wzd-cliënten in ieder geval in 2020 door ggz crisisdiensten gedaan blijven worden. Wettelijk is dat geen probleem.
Einde van diezelfde maand lijken er signalen te zijn dat ggz-crisisdiensten geen beoordelingen willen doen voor cliënten die onder de Wzd vallen. GGZ Nederland (tegenwoordig De Nederlandse GGZ) zegt die signalen niet te herkennen: Ggz-instellingen laten juist op basis van goed hulpverlenerschap ook de cliënten met uitsluitend Wzd-problematiek niet in de kou staan. In veel regio’s voeren de ggz-instellingen de IBS-beoordeling uit (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3755730/nieuws/ggz_nederland_crisisdiensten_weigeren_wzd-gerelateerde_clienten_niet.html?page=6) en worden Wzd-cliënten zelfs voor enkele dagen opgenomen in een ggz-instelling. Aldus GGZ Nederland, die ook stelt dat de rechter het soms wél een probleem vindt.
Maar het is duidelijk geen eeuwige liefde. In een brief aan de Minister (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3809057/nieuws/ggz-organisaties_willen_af_van_crisisopvang_ouderenzorg_en_gehandicaptenzorg.html) schrijven brancheorganisatie De Nederlandse ggz en de NVvP in september dat ze per 1 januari 2021 stoppen met de crisisopvang van andere dan ggz-patiënten.

Ons hele jaaroverzicht:

=> Niet bij corona alleen: de ggz in 2020 (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3836385/nieuws/niet_bij_corona_alleen_de_ggz_in_2020.html?page=1)

=> Eindelijk in werking: de Wet verplichte ggz (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3836390/nieuws/eindelijk_in_werking_de_wet_verplichte_ggz.html?page=1)

=> De oneindige mogelijkheden van het internet (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3836414/nieuws/de_oneindige_mogelijkheden_van_het_internet.html?page=1)

=> De jeugdzorg als zorgenkind (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3836434/nieuws/de_jeugdzorg_als_zorgenkind.html?page=1)

=> Op weg naar de toekomst (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3836466/nieuws/op_weg_naar_de_toekomst.html?page=1)

=> Onze mentale weerstand tijdens de corona-pandemie (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3836447/nieuws/onze_mentale_weerstand_tijdens_de_corona-pandemie.html?page=2)

=> De ggz en de corona-crisis (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3836461/nieuws/de_ggz_en_de_corona-crisis.html?page=1)

------------------------------------------------------------------------------