Voorbij het narcisme, in je relaties, familie en werk

 

Johan Atsma recenseert het boek van Mjon van Oers

 

“Wat een narcist ook doet, hoe groots het ook lijkt, het komt allemaal voort uit angst en uit angst komt nooit iets moois voort. Alles wat echt groots is, kan alleen gecreëerd worden uit liefde. Iets wat uit angst geboren is, werkt negatief. Angst vernietigt liefde en haalt het lachen, de luchtigheid, het licht en de levendigheid van het bestaan naar beneden.”

Ziehier een citaat uit ‘Voorbij het narcisme’ van Mjon van Oers. Als ervaringsdeskundige in de omgang met iemand met narcisme heeft ze zich tot taak gesteld om antwoorden te zoeken op het gebied van narcisme en om die zoektocht en daaruit voorkomende “eigenzinnige inzichten” met ons te delen. Nadrukkelijk stelt ze in haar verantwoording aan het begin van het boek dat het niet haar “(…) bedoeling is om kwaad te spreken over wie dan ook. Het gaat hier echter om een ernstige persoonlijkheidsstoornis, waarbij er sprake kan zijn van veel leed voor de omgeving.” Daar kun je geen speld tussen krijgen. Maar, het moet me van het hart, daarna gaat het kwaadspreken vrijuit haar gang. Het boek doet sterk denken aan een afrekening die in de vorm van beschrijvingen, ervaringsverhalen en adviezen een vorm krijgt. De DSM 5 stoornis Narcisme is de aanleiding om in dit boek een amalgaam van veroordelende, negatief geladen termen te gebruiken waarin “nep” nog een van de meest vriendelijke is.

Nu kan ik me er iets bij voorstellen wanneer je als slachtoffer van een relatie die niet goed verlopen is, overloopt van boosheid, verdriet en frustratie. Natuurlijk kun je slachtoffer zijn van een partner die lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis. En zeker kun je daardoor ernstig beschadigd zijn in je eigen welbevinden. Het is echter treurig om dit in een boek als een soort loterij te gaan voorstellen waarbij jij de pech hebt gehad om heel veel geld te betalen bij een achteraf zeer onbetrouwbaar gebleken deur tot deur verkoper en uit dit boek vervolgens kunt leren hoe dat je niet meer kan overkomen. Helaas is het leven niet zo eenvoudig en al helemaal niet op het gebied van de psychiatrische diagnoses. Was het maar zo simpel.

In een aantal hoofdstukken staat Mjon van Oers uitgebreid stil bij kenmerken en oorzaken van Narcisme en de risico’s die je als partner loopt in de relatie met een narcist. Aan het eind van elk hoofdstuk behandelt Van Oers een passende praktijksituatie. Aldus schildert ze een beeld van wat consequent ‘de narcist’ wordt genoemd en hoe met hem om te gaan. Het moet gezegd, met enige regelmaat wordt de nuance bepleit die in het boek zelf regelmatig ver te zoeken is. “De narcist die standvastig en onafgebroken ernaar streeft zichzelf te bevoordelen ten koste van anderen, komt uiteindelijk ten val, want de natuur duldt geen voortdurende en hardnekkige zelfzucht.” (…) “De eigenschappen die een narcist naar buiten toe laat zien, zoals charme, verantwoordelijkheidsgevoel, liefde enzovoort, zijn allemaal nep en slechts een middel om bewondering en aandacht te krijgen”.

Als zelfverklaard deskundige op het gebied van een ggz diagnose mag je ook compassie verwachten en analyses die verder gaan dan de oorzaak angst en een hele rij verwijtende termen die niet op het gedrag gericht zijn maar op de persoon. Ik denk dat ook narcisme als diagnose, als stoornis een meer analytische aanpak verdient waarbij natuurlijk niet uit het oog mag worden verloren dat een dergelijke stoornis veel leed kan veroorzaken. ‘De narcist’ als een reïncarnatie van de duivel neerzetten is niet gepast.

Het veroordelende taalgebruik dat steeds weer wordt gebruikt, zorgt er in ieder geval bij mij voor dat ik afhaak. Van Oers heeft de bedoeling met haar boek slachtoffers van relaties die door het narcisme van de een de ander tot wanhoop heeft gedreven tot steun te zijn. Ik vraag me ten eerste af of de diagnose Narcisme hier niet al te makkelijk en ongenuanceerd wordt gesteld daar waar een relatie onevenwichtig is gebleken en tot allerlei ellende leidde. Daarnaast vraag ik me ook af of een beeld schetsen van kwaadwillende daders en zielige slachtoffers daar een bijdrage toe levert.

Zeker wanneer je de pretentie hebt om een zelfhulpboek te schrijven waar lotgenoten en andere belangstellenden lering uit kunnen trekken kan een boek dat leest als een verhulde afrekening voor sommigen herkenbaar zijn, wellicht tot steun en misschien tot hulp. Daarentegen is het als een beschouwing nogal eenzijdig en qua toonzetting discutabel. Het geeft voldoende munitie voor de trend om iedereen die je vervelend vindt, ‘narcist’ te noemen.

Mjon van Oers: ‘Voorbij het narcisme, in je relaties, familie en werk’.
Uitgeverij AnkhHermes, 175 pagina’s; prijs: 18,50 euro. ISBN 97890 202 12662

voorbij narcisme voorbij narcisme

Reacties
Reactie: (Nena)
24-7-2021, 07:20
Er staan hier reacties bij die gewoonweg ernstig zijn. Het blijkt maar weer hoe weinig kennis er is over psychische mishandeling. Godzijdank is er de landelijke stichting 'het verdwenen Zelf' die hier hard aan werkt en is er langzaam maar zeker een verandering gaande. Jaarlijks zijn er honderdduizenden slachtoffers van psychisch geweld en er is heel weinig kennis bij het gros van de hulpverlening, wat men toegeeft als de kennis er wél komt. Als voormalig hulpverlener kan ik dit beamen. Maar ik schrik als ik zulke reacties lees: "Mensen worden al snel als narcist weggezet als een relatie niet lekker loopt. Iedereen heeft wel enige vorm van narcisme dus enkele van de symptomen zijn 9 van de 10x wel te koppelen aan de ”dader”. " Dit is een bizarre opmerking. Het blijkt maar weer hoe mensen geen flauw benul hebben wat narcistische mishandeling is. Het gaat hier om gaslighten (een ernstige vorm van mishandeling), waarbij het slachtoffer van de realiteit wordt ontdaan. Maar dan letterlijk en op een dergelijke sluipende, geraffineerde manier dat het pas valt te doorzien als er al veel schade is aangericht. En het gaat om pathologisch liegen, vernederen, stiltebehandelingen, dreigen, de omgeving van het slachtoffer bewerken met als gevolg dat die zich tegen het slachtoffer keren (flying monkey's), stalking komt veel voor wat in sommige gevallen zulke ernstige vormen aanneemt dat er partnermoord plaats vindt of pogingen tot. Ook ouderverstoting komt veel voor met soms desastreuze gevolgen, zoals dat kinderen worden toegewezen aan de mishandelende ouder. Dat dit probleem groot is in het familierecht vertelde een rechter (zelf ervaringsdeskundige) onlangs bij Humerto, die vanuit haar beroep getuige is (geweest) van vele zaken waarbij het mis ging en gaat. Ook worden slachtoffers nog wel eens financieel helemaal kaal geplukt door de dader. En dan worden deze ernstige zaken allemaal weggewuifd met dat iedereen wel iets narcistisch in zich heeft. Ik vind dat heel ernstig. "Ik wil emotionele mishandeling zeker niet bagatelliseren maar enige nuance is wel op zijn plaats." Psychisch geweld nuanceren? Ik weet niet wat ik lees. Gaan we andere vormen van mishandeling dan ook nuanceren? Fysiek geweld, seksueel geweld? Nee, als het daarover gaat dan is het ineens duidelijk. Gaat het over psychisch geweld, dan gebeurt het iedere keer weer dat mensen, die niet weten wat het is, het gaan bagatelliseren. Psychisch geweld wordt door slachtoffers ernstiger ervaren dan fysiek geweld (fysiek geweld gaat vaak samen met psychisch geweld). Als je bedenkt dat er jaarlijks 680.000 mensen slachtoffer zijn van mishandeling, zijn er heel wat mensen die dit kunnen beamen. Het lijkt mij niet gepast om dit te nuanceren. "Samen hierover praten, met evt hulp van een psycholoog, kan vaak uitkomst bieden om hier samen uit te komen. Beide partners moet hier dan natuurlijk wel voor open staan." Het slechtste wat je kan doen is in therapie gaan met iemand die psychisch mishandelt en manipuleert. Iemand met narcistische dynamiek weet de hulpverlener vaak om zijn/haar vinger te winden en zal als slachtoffer de spreekkamer verlaten en het slachtoffer wordt als dader of als psychisch ziek weggezet. Het komt ontzettend veel voor en zorgt voor heel veel leed. "Lees Martin Appelo, over narcisme en hechtingsstoornissen. Een realistische en onderbouwde praktijk en theoretische visie ." Er zijn wel meer "deskundigen" die het grote maatschappelijke probleem van mishandeling negeren en bagatelliseren. Het is niet voor niets dat het een hele moeizame weg is om hulpverleners, instanties e.d. bereid te krijgen dat ze zich gaan verdiepen in de dynamiek van mishandeling. Psychisch geweld is ontzettend onbekend, wordt door mensen die niet weten wat het is bijna altijd gebagatelliseerd en gezien als een wisselwerking tussen slachtoffer en dader, wat natuurlijk onzin is omdat er geen sprake is van normale situatie. Hier is sprake van dader en slachtoffer.

Reactie: (Karin London)
10-2-2021, 14:35
Het zou wijs zijn om begrip te tonen voor de slachtoffers van narcisme. De objectiviteit van mensen die geen ervaring ermee hebben maar wel met hun oordeel klaar staan is zeer triest. Met vriendelijke groet, Karin London

Reactie: (Bernice)
5-2-2021, 12:29
Omdat een narcistische persoonlijkheidsstoornis zo gecompliceerd is, is het pas begrijpbaar als je de manipulatie van een narcist zelf hebt gezien en hebt ervaren. De spelletjes, de mindfucks, de tirannie. Soms verpakt in altruïsme, onbaatzuchtigheid. Mooie spullen kopen. Veel geven. Veel voor je doen. Niet omdat de persoon dit uit liefde doet, maar vanuit zijn stoornis. Liegen, bedriegen, verhalen verdraaien. Het zijn vreselijke traumatische manipulatietechnieken, en het allerergste is nog: je hebt het niet (meteen) door. Het zijn meesters. Mocht je je eigen grens aangeven, dan wordt dit niet gewaardeerd. De 'Ik doe alles voor je', 'onvoorwaardelijke liefde' en 'ondankbaarheid' zijn waarschijnlijk herkenbare uitspraken voor mensen die ooit te maken hebben gehad met een 'terugslag' van een narcist. Iemand met deze stoornis ontwricht familie, gezin en vrienden. Het is zo ingewikkeld dat het eigenlijk niet eens in een boek is te vatten. Mjon probeert het zo goed mogelijk te beschrijven vanuit patronen die een narcist gebruikt. Wat verhelderend is in deze situatie als je te maken hebt met een narcist. Het boek laat je inzien dat jij niet de "gek bent". Wanneer je te maken hebt met een narcist vallen alle puzzelstukjes door de genoemde dingen in Mjons boek op zijn plaats. Ik denk dat wat betreft deze stoornis het nodig is om het zo te vertellen zoals Mjon doet. Het voelt misschien onpartijdig, negatief en boos. Maar dat is het ingewikkelde aan deze stoornis. De narcist zal er namelijk alles aan doen om jou degene te laten zijn met een 'stoornis'. Het ligt aan jou, jij bent niet helemaal in psychisch in orde. Jij bent te gevoelig, jij moet jezelf echt veranderen. Het onbegrip vanuit mensen die het hebben over zelfverklaard deskundige op het gebied van narcisme en daarbij 'eigen' ggz diagnose stellen bagatelliseren de ernst van de situatie. Dit is ook precies wat iemand met een NPS wilt veroorzaken. Het ligt áltijd aan de ander. Een narcist is meester in manipulatie en je ziet dit pas als je het zelf hebt ervaren. Er is een heel groot kilometers ver verschil tussen iemand met narcistische trekjes en iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Er zullen vast ook gradaties zijn in de ernst van de persoonlijkheidsstoornis. Maar het boek van Mjon heeft duidelijke boodschap. Een boodschap die écht hard nodig is voor mensen die te maken hebben met iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis, namelijk dat het een stoornis is met herkenbare patronen en het allerbelangrijkste: dat het écht níet aan jou ligt. Ik raad dit boek aan voor iedereen die te maken heeft met NPS. In dit boek krijg je erkenning en herkenning. Er is geen enkel hoofdstuk waar ik mijn hoofd niet bij heb geknikt.

Reactie: (Saskia)
9-11-2020, 12:12
Ik ben het wel met je eens Johan. Mjon heeft, als ik het zo lees, geen objectieve kijk op narcisme. Het boek is geschreven als slachtoffer met veel boosheid en rancune. De narcist wordt weggezet als een duivels-achtig persoon die er op uit is om zijn of haar partner het leven zuur te maken. Vaak is dat natuurlijk helemaal niet het geval en de dader zal deze aantijgingen dan ook ontkennen. En ontkennen is natuurlijk weer een symptoom van narcisten dus zo kom je nooit uit die loop. Mensen worden al snel als narcist weggezet als een relatie niet lekker loopt. Iedereen heeft wel enige vorm van narcisme dus enkele van de symptomen zijn 9 van de 10x wel te koppelen aan de "dader". Ik wil emotionele mishandeling zeker niet bagatelliseren maar enige nuance is wel op zijn plaats. Het is altijd een wisselwerking tussen 2 partners. De ene partner zal dus iemand een narcist noemen terwijl een ex partner dit totaal niet herkent. Een slachtoffer laat het vaak gebeuren terwijl de dader dit eigenlijk helemaal niet wil. Samen hierover praten, met evt hulp van een psycholoog, kan vaak uitkomst bieden om hier samen uit te komen. Beide partners moet hier dan natuurlijk wel voor open staan.

Reactie: (Anton Boels)
5-6-2020, 08:46
Lees Martin Appelo, over narcisme en hechtingsstoornissen. Een realistische en onderbouwde praktijk en theoretische visie .

Reactie: (Anki Raemaekers)
20-4-2020, 13:58
Zou het dan wijs kunnen zijn om werk aan te bevelen waar wel een goed onderbouwde analyse in de lezen valt! Lijkt me best relevant voor mensen die naar antwoorden zoeken. Met vriendelijke groeten, Anki Raemaekers.