Risico's designer drugs in kaart: vaak legaal, maar zeker niet ongevaarlijk

Festivalgangers vervangen bekende drugs als XTC, speed of ketamine steeds vaker voor designer drugs. De afgelopen vijftien jaar zijn er zo’n 900 nieuwe designer drugs op de markt gekomen, maar van deze niet gereguleerde drugs is weinig bekend over de werking en risico’s. Promovendus Anne Zwartsen deed aan de Universiteit Utrecht onderzoek naar de werking van designer drugs, om de risico’s beter te kunnen inschatten.

Designer drugs: ook wel bekend als ’nieuwe psychoactieve stoffen’

Designer drugs worden ook wel ‘nieuwe psychoactieve stoffen’ (NPS) genoemd. Men kan de drugs als het ware ‘ontwerpen’, door kleine veranderingen aan te brengen in de chemische structuur. Zo kunnen drugs voor een specifiek effect zorgen. Een van de designer drugs die de afgelopen jaren veel in het nieuws is geweest is 4-fluoroamfetamine (4-FA) en werd tot op dat moment door ongeveer 25 procent van de Nederlandse jonge festivalgangers gebruikt. Hoewel de media deze drug beschreven als XTC light, bleek dat het gebruik kan leiden tot hersenbloedingen, hartritmestoornis en zelfs overlijden. Om die reden is deze drug vervolgens onder de opiumwet op lijst I geplaatst.

Zwartsen deed een aantal bevindingen in haar onderzoek op cellen. Ten eerste wees haar onderzoek uit dat er de dag na een vijfurige blootstelling aan drugs, nog steeds veranderingen in activiteit van hersencellen zichtbaar zijn voor sommige stoffen. Wat dit betekent voor gebruikers is nog niet bekend. Mogelijk zou het een verklaring kunnen geven voor de ‘blue Mondays’ die gebruikers ervaren.

Verhoging van 41 graden

Daarnaast deed Zwartsen een bevinding over een bekende bijwerking van psychoactieve drugs, een verhoogde lichaamstemperatuur. Dit kan ontstaan door drugsgebruik, eventueel in combinatie met hete dansclubs. Uit het onderzoek van Zwartsen blijkt dat een verhoogde temperatuur van 41°C ervoor zorgt dat de drugseffecten al zichtbaar zijn bij een lagere concentratie drug. Ook kan het zorgen voor vermindering van herstel van de activiteit van hersencellen. Het is dus belangrijk om een temperatuurverhoging te voorkomen. Bovendien benadrukken deze resultaten het belang van ‘agressief koelen’ van drugsgebruikers met verhoging op de eerste hulp.

Sneller risico’s inschatten

Aangezien het gebruik van designer drugs de laatste jaren is toegenomen en de schadelijkheid nog niet bekend is, volgen er waarschijnlijk nog veel vergiftigingen en mogelijk ook overlijdensgevallen. De noodzaak voor een goede risico-inschatting is daarom groot. Zwartsen droeg daaraan bij. Zo heeft ze van de meest gebruikte psychoactieve stoffen de potentie bepaald om neuronale targets of hersenactiviteit te beïnvloeden en veranderingen in het hart in gang te zetten. Op basis van deze informatie is het mogelijk om risico’s te schatten voor niet alleen de geteste stoffen, maar ook nieuwe designer drugs die op de markt komen. Dat kan doordat effecten nu deels gelinkt kunnen worden aan bepaalde chemische structuren. Dit versnelt de risicobepaling van nieuwe designer drugs. Zwartsen deed uitsluitend experimenten op cellen, vanwege de ambitie van de Universiteit Utrecht om het gebruik van proefdieren te verfijnen, verminderen en vervangen.

Verschillende effecten

Een andere bevinding uit het onderzoek van Zwartsen gaat over de dopaminetransporter, een van de bekendste targets van drugs en psychofarmaca. Veranderingen in deze dopaminetransporter die voortkomen uit (aangeboren) veranderingen in het DNA, blijken bij te dragen aan de verschillende effecten van drugs en medicijnen op gebruikers. Daarnaast kunnen deze en soortgelijke veranderingen aan de transporter de behandelingsefficiëntie van bepaalde medicatie beïnvloeden. Dit is verassend aangezien verschillende reacties van patiënten vaak worden gelinkt aan veranderingen in enzymen gerelateerd aan metabolisme van medicijnen en drugs, en niet direct aan mutaties in de dopaminetransporter.

Bron: Universiteit Utrecht

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief die tweemaal per maand verschijnt dan iets voor jou! Opgeven van je mailadres is voldoende.
Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html)