Lichtpuntjes, ambities en andere strubbelingen

Ons jaaroverzicht: de ggz in 2019

Een slordige 800 berichten in 2019, dat is de stand op het moment dat we de laatste hand leggen aan dit jaaroverzicht. Vat dat maar eens samen in een paar verhalen. Kies je voor de onderwerpen die de meeste aandacht kregen? Dan komen de incidenten rond verwarde personen direct in beeld, hoewel wij juist daar voorzichtig in zijn met publicaties. Er zijn tenslotte al vooroordelen genoeg. We wijdden afgelopen mei wel een thema-magazine (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3721747/nieuws/verward.html) aan de problematiek, waarin we probeerden enige nuance aan te brengen.
Met de komst van de Wvggz per 1 januari aanstaande komt de problematiek rond verwarde personen toch wel ter sprake.

Het is natuurlijk arbitrair, maar we kozen voor de volgende zes onderwerpen:
* De komst van de Wvggz (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3750510/nieuws/een_bestwilprincipe_in_een_procedureel_mijnenveld.html?page=1) per 1 januari aanstaande;
* De problematiek van de wachtlijsten (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3750507/nieuws/een_onthutsend_beeld_met_lichtpuntjes.html?page=1); 
* ‘Werken in de ggz (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3750539/nieuws/werken_in_de_ggz_top-baan_of_tob-baan.html?page=2)’;
* Preventie van suïcide (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3750509/nieuws/mentaliteit_van_gelaten_acceptatie_naar_actieve_preventie.html?page=1);
* De hardnekkigheid van de bureaucratie (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3750508/nieuws/schrappen_bestuurlijke_stappen_en_kappen.html?page=1);
* en tot slot de ontwikkelingen in de Jeugdzorg (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3750511/nieuws/van_transitie_naar_nieuwe_plannen.html?page=1).

Er is nog veel meer gebeurd, maar in een overzicht vallen (soms belangrijke) zaken af.

Hieronder drie momenten die in 2019 - naar ons idee – wel degelijk belangrijk waren, maar desondanks ons overzicht niet haalden. Toch zijn ze het vermelden waard, vonden we.

Maar eerst wensen we al onze lezers mooie feestdagen, een goede jaarwisseling en een geweldig 2020. Wij zijn er weer op 27 januari met een thema-nummer over de eerste lijn. Ons dagelijkse nieuws start weer op 6 januari. Uiteraard zullen we in 2020 de ontwikkelingen op alle genoemde gebieden blijven volgen.

Het rijbewijs en je mentale gezondheid

In januari werd het rijbewijs van Aafke Romeijn ingetrokken (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3709211/nieuws/rijbewijs_ingetrokken_na_melding_depressie.html), omdat ze op haar gezondheidsverklaring eerlijk had ingevuld dat ze depressief was geweest. Aafke Romeijn trok uitgebreid aan de bel en wij schreven er een artikel over, met als kop: ‘Hoe gezond moet je zijn voor een rijbewijs? (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3710360/nieuws/hoe_gezond_moet_je_zijn_voor_een_rijbewijs.html)’ Aefke kreeg veel bijval, heeft ondertussen haar aanhanger-rijbewijs gehaald, maar daarmee was de kous niet af.
In oktober kwam de Vereniging voor Autisme (NVA) met de beschuldiging van fraude bij de rijbewijskeuringen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3738257/nieuws/vereniging_voor_autisme_doet_melding_van_fraude_bij_keuring_voor_rijbewijs.html). De beschuldiging loog er niet om: keuringsartsen die enkel contante betalingen accepteren, keuringsartsen die weigeren een factuur te overleggen, keuringsartsen die ter plekke de kosten verhogen (bij niet betaling slaagt men niet), keuringsartsen die facturen sturen met niet-uitgevoerde werkzaamheden, keuringsartsen die onduidelijke testen uitvoeren die niet relevant zijn (ogentest bij autisme).
Nieuwsuur zocht het verder uit (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3742223/nieuws/veel_geld_voor_weinig_waar_rijbewijs-keuring_bij_cbr_is_frauduleus.html). Daar werd het beeld niet rooskleuriger van: onnozele gesprekken met erkende psychiaters van nog geen 15 minuten voor 200 euro kwamen voor. Dat was overigens niet helemaal onbekend, want in april was de Nederlandse Zorgautoriteit al met een dergelijk bericht naar buiten gekomen. De meeste klachten gingen over de hoge rekeningen bij de keuringen door  psychiaters en neurologen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3718412/nieuws/meeste_klachten_rijbewijskeuring_gaan_over_hoge_rekening_psychiaters_en_neurologen.html). Dank u, collega’s!
Om in stijl af te sluiten: er blijkt bij nader onderzoek nauwelijks grond te zijn om een rijbewijskeuring af te nemen bij mensen met autisme. Er is namelijk geen wetenschappelijk bewijs (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3746438/nieuws/extra_keuring_rijbewijs_voor_mensen_met_autisme_mist_bestaansrecht.html) dat mensen met autisme ook echt een gevaar op de weg vormen.

Depressies en wat er aan te doen

We worden overstelpt met informatie over depressies. GGZ Totaal publiceerde in 2019 ruim 40 artikelen met depressie als onderwerp, maar het hadden er net zo goed tweemaal zo veel kunnen zijn. Artikelen over oorzaken (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3719297/nieuws/sterkere_reactie_op_negatieve_informatie_wijst_op_vatbaarheid_voor_depressie.html), over behandelingen (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3713380/nieuws/ketamine_geeft_hoopvolle_resultaten_bij_moeilijk_behandelbare_depressies.html), over aantoonbaarheid (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3707578/nieuws/witte_stof_in_hersenen_vertoont_subtiele_afwijking_bij_mensen_met_een_depressie.html), over mogelijke erfelijkheid (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3707787/nieuws/nieuwe_genen_gevonden_voor_depressie_door_grote_erfelijke_studies_te_combineren.html), over antidepressiva (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3711728/nieuws/nog_veel_misverstanden_over_gebruik_antidepressiva.html) en het afbouwen ervan (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3711229/nieuws/vereniging_afbouwmedicatie_verliest_rechtszaak_verzekeraar_hoeft_taperingstrips_niet_te_vergoeden.html), over stigma (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3707885/nieuws/vierde_nederlandse_depressiegala_op_blue_monday.html), over preventie (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3722085/nieuws/nieuwe_website_om_terugval_depressie_te_voorkomen.html) en nog veel meer.
Dat er desondanks geen doorbraak lijkt te zijn in de behandeling van depressies, zou verklaard kunnen worden met de conclusie van een onderzoek (eigenlijk twee meta-analyses) van Claude Bockting en haar team (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3746061/nieuws/er_is_minder_bewijs_voor_bestaande_theorieen_over_depressie_dan_we_dachten.html): zij concluderen alle bestaande theorieën veel minder bewijslast hebben dan wordt gedacht en dat biedt mogelijk een verklaring voor het feit dat een toename in de effecten van behandelingen in de afgelopen decennia zijn uitgebleven. Bockting gaat daarom werken aan nieuwe theorievorming.
Tot die tijd is de aanpak van MIND wellicht verstandig: de cliëntenvereniging inventariseerde afgelopen maanden de ervaringen van 1.048 mensen met somberheid en depressie en 158 naasten, 37 huisartsen en 91 praktijkondersteuners-ggz tot het rapport ’Wat helpt bij depressie en somberheidsklachten? (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3749769/nieuws/mind_bundelt_ervaringen_en_tips_over_omgaan_met_depressie.html?page=1)’ met tips aan lotgenoten en hulpverleners, en goede voorbeelden.

Het ongemak van de farmaceutische industrie

Ook niet opgenomen in een apart artikel: de soms schokkende financiële belangen die spelen rond het gebruik van medicatie. Drie keer publiceerden we er over, waarschijnlijk het topje van een ijsberg.
In Amerika heeft de afgelopen jaren een ware opiatenepidemie plaatsgevonden. Voor veel Amerikanen bleken pijnstillingsmedicijnen een opstapje naar heroïne, maar ook de medicijnen zelf zijn zo sterk dat die bij verkeerd gebruik tot fatale overdoses kunnen leiden. In 2017 stierven ruim 70.000 Amerikanen aan een overdosis. Bijna 60.000 van hen waren gebruikers van heroïne of andere opiaten, zoals oxycodon. Farmaceutisch fabrikant Purdue Pharma, beschuldigd van misleiding en daarmee één van de veroorzakers van de verslavingsepidemie, betaalt in maart 270 miljoen dollar (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3715090/nieuws/verslavingscrisis_vs_honderden_rechtszaken_tegen_farmaceutische_industrie.html) aan de staat Oklahoma, om van een rechtszaak af te komen. Verwacht wordt dat het de eerste is van honderden rechtszaken tegen de Amerikaanse farmaceutische industrie over de marketing van opiaten. Dat blijkt: in oktober volgt een gedeeltelijke schikking van 260 miljoen dollar (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3739530/nieuws/farmaceutische_industrie_in_usa_schikt_op_laatste_moment_in_mega_rechtszaak_over_slachtoffers_opiaten.html) tussen drie grote geneesmiddelenverdelers, Cardinal Health, McKesson en AmerisourceBergen en het Israëlische labo Teva aan de ene kant en twee counties aan de andere kant.

In februari claimt een groep patiënten (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3711072/nieuws/producent_antidepressiva_opnieuw_voor_rechter.html) die in hun jeugd het antidepressivum seroxat hebben gebruikt, een schadevergoeding bij fabrikant GlaxoSmithKline (GSK). De groep van tussen de 20 en 25 mensen wil dat de farmaceut ook voor hen erkent dat het middel bij jongeren tot ernstige bijwerkingen kan leiden, zoals agressie en een verhoogde kans op zelfdoding. Het is het gevolg van een eerdere rechtszaak tegen GSK, die door de fabrikant werd verloren.

Halverwege het jaar stoppen farmaceuten Eisai en Biogen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3734191/nieuws/onderzoek_naar_nieuw_medicijn_tegen_alzheimer_in_laatste_fase_gestaakt.html) een internationaal onderzoek naar een geneesmiddel tegen de ziekte van Alzheimer, in de laatste fase vóór markttoelating. Het nieuwe medicijn is gericht op behandeling van een vroege vorm van Alzheimer. Op basis van een tussentijds veiligheidsonderzoek heeft de Data Safety Monitoring Board echter aanbevolen de fase 3-studie te staken vanwege een ‘ongunstige risico-batenverhouding’.
In oktober besluit Biogen toch een aanvraag in te dienen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3739811/nieuws/farmaceut_wil_nieuw_middel_tegen_alzheimer_toch_op_markt_brengen.html) om ‘Aducanumab’ te laten registreren door de Amerikaanse FDA. Het zal nog even duren voor het in Nederland op de markt komt.