“Binnen de ggz is veel winst valt te halen met een gezonde leefstijl”

Leefstijlcoaches werken aan positieve gezondheid van cliënten

Het ontbreekt ggz-verpleegkundigen aan kennis omtrent de positieve effecten van een gezonde leefstijl. Bij cliënten staat het hoofd niet naar gezonde voeding, meer bewegen of minder stress en een goede nachtrust, maar ook bij hen kan een betere leefstijl bijdragen aan hun mentale gezondheid. 

Kwaliteit van leven met gezondere leefstijl
Dat is de stellige opvatting van leefstijlcoach Nicolette Zeestraten. Zij begeleidt als coach mensen met een stoornis in het autisme spectrum. “Vaak eten ze heel eenzijdig en eenvoudig. Ik ben mensen tegengekomen die elke dag patat eten met een broodje shoarma”, spreekt ze uit ervaring. “Dat is natuurlijk niet gezond, dat weten we allemaal, maar de kwaliteit van leven zou ook voor hen aanzienlijk verbeteren als ze zichzelf een gezondere leefstijl eigen maken.” Dat is volgens Nicolette Zeestraten niet bij elke cliënt mogelijk. “Bij veel mensen met autisme is mondgevoel is heel belangrijk. Niet zozeer de smaak, maar de substantie bepaalt of ze iets lekker vinden of niet. Maar er zijn wel degelijk mensen met autisme die wel open staan voor een gezondere leefstijl.” 

Een slag maken met leefstijl
Ook Anne-Rose van Kessel, leefstijlcoach en spv-er, denkt dat een gezonde leefstijl een positief effectief heeft op het leven van veel cliënten van de ggz. “Als je slecht slaapt of veel te veel eet, dan kun je je niet goed voelen”, is haar overtuiging. Anne-Rose van Kessel werkt drie dagen per week in de ggz als behandelaar en trainer en heeft daarnaast een eigen praktijk waar ze ingehuurd wordt onder meer als begeleider van PGB-ers. In haar optiek moeten leefstijlvraagstukken een blijvend prominente plaats innemen bij de behandeling van cliënten. “Iedereen die zijn leefstijl kan verbeteren, gaat zich beter voelen. Ik wijs erop dat een duurzame verbetering van de leefstijl nooit een psychiatrische behandeling kan vervangen, maar je kunt wel degelijk een slag maken.”

Coachen op motivatie
Anne-Rose van Kessel heeft een persoon met een vermijdende persoonlijkheidsstoornis behandeld. “Hij was veel te zwaar en was al twee jaar in behandeling. Voor zijn gewicht ging hij naar een diëtist. Hij viel in die drie jaar wel wat af maar het lukte maar hem maar niet om onder de 90 kilogram te komen. Na mijn behandeling weegt hij nu 72 kilogram”, zegt zij niet zonder trots. Ze benadrukte dat advies geven het laatste is wat je moet doen. “We hebben wel gekeken naar zijn motivatie. Hij wilde dolgraag gezond worden en blijven, dus zijn we gaan kijken waar winst te halen viel. In kleine stapjes hebben we zijn eet- en beweegpatroon aan weten te passen. Klein voorbeeld: hij gaat nu niet meer met de bus naar zijn wekelijkse uitstapje in de Bijenkorf, maar met de fiets. Door weer en wind.” Waar ze samen achter kwamen is dat hij ’s nachts als hij wakker werd, ging snaaien in de koelkast. “Als je dat jaren doet, raakt je lichaam daaraan gewend en is het heel moeilijk om dat patroon te doorbreken. Door te coachen op motivatie en negatieve denkpatronen te doorbreken, kun je gezondere patronen aanleren. Hierdoor komen lichaam en geest weer in balans. Zelfbeeld en eigenwaarde verbeteren. Het vermijden van moeilijke activiteiten wordt minder belangrijk, hij kan zich nu meer richten op wat hij wel kan en wil doen, zowel fysiek als mentaal.” 

Te weinig aandacht voor fysieke component
Nicolette Zeestraten denkt dat veel cliënten hun ongenoegen ‘weg eten’. “Hun hoofd staat er vaak niet naar om ook nog eens met gezonde voeding bezig te zijn”, zegt ze. “Ik heb de indruk dat er te weinig aandacht is voor de fysieke component en de gevolgen die slechte voeding kan hebben op de mindset.” Nicolette Zeestraten heeft een achtergrond als medisch analist en volgde recent een opleiding tot leefstijlcoach aan de Mark Academy. Na de certificering in 2013 wilde ze zich meer verdiepen over de rol van voeding en volgde de opleiding orthomoleculaire therapeut. Orthomoleculaire therapie is onderdeel van de natuurgeneeskunde. Het doel is om een optimale concentratie voedingsstoffen in iemands lichaam te realiseren. Vaak worden daarbij hoge doseringen vitamines en mineralen geadviseerd. “Een slecht microbioom (lees: darmflora) kan de oorzaak zijn van heel veel klachten. Bijvoorbeeld kinderen die via een keizerssnee zijn geboren, missen de goede bacteriën die in het geboortekanaal voorkomen. Prikkelbaar darmsyndroom, allergieën voor voedsel, astma, reuma en depressiviteit kunnen het gevolg daarvan zijn”, is haar overtuiging. “Met goede voeding en van op de persoon afgestemde supplementen kun je de balans tussen goede en slechte bacteriën in de darmen herstellen.” 

Revolutie in gezondheidszorg?
In de uitzending van Dokters van Morgen in januari (https://www.uitzendinggemist.net/aflevering/462740/Dokters_Van_Morgen.html)kwam dit aspect ook aan de orde. Volgens neuropsycholoog en onderzoekster Laura Steenbergen is er een relatie tussen je darmen en je geest. Ze doet onderzoek naar de Nervus Vagus, de hersen-darm-as in het lichaam. De wetenschap die een relatie legt tussen je microbioom en je fysieke en geestelijke gezondheid staat nog in de kinderschoenen, maar zou weleens voor een revolutie kunnen zorgen in de gezondheidszorg. Overigens adviseert het Voedingscentrum niet meer vitamines en mineralen met supplementen tot je te nemen dan honderd procent van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid.

Meer aandacht voor leefstijl in ggz
Beide leefstijlcoaches benadrukken dat ook binnen de ggz veel winst valt te halen met gezonde voeding, een beter beweegpatroon en voldoende rust en slaap. Maar ze zien ook dat er te weinig aandacht voor is bij de psychiaters en behandelaars in de ggz. “Psychiaters werken vaak vanuit een min of meer bewezen protocol, een gouden standaard”, weet Anne-Rose van Kessel. “Bij een bepaald ziektebeeld hoort die en die behandeling. Bij hen is een gezonde leefstijl minder in beeld.” Nicolette Zeestraten denkt ook dat er bij de behandelaars te weinig aandacht is voor een gezonde leefstijl. “Ze zijn net als artsen: goed in herkennen van ziektebeelden en medicatie, maar te weinig bezig met preventie of de geneeskracht van fysieke componenten zoals bewegen, voeding en stressreductie.” 

Nieuwsgierigheid en scepsis
Anne-Rose van Kessel is natuurlijk een uitzondering. Zij is opgeleid als SPV-er en liet zich in 2018 omscholen tot leefstijlcoach aan de Mark Academy. In haar werk als behandelaar en trainer gebruikt ze uiteraard leefstijlcomponenten. “Ik heb een holistische aanpak. Daarbij breng ik emotionele, spirituele, cognitieve en fysieke aspecten weer met elkaar in balans”, verduidelijkt ze. “Daarmee neemt de energie weer toe en kan de cliënt een vitaler leven leiden.” De interesse voor die leefstijlgerichte aanpak is er wel bij haar directe collega’s. Dat merkt ze bijvoorbeeld aan de nieuwsgierigheid tijdens een teamoverleg. “Ze willen graag weten hoe ik het aanpak, maar er is ook veel scepsis”, vult ze aan. “Soms is de problematiek te complex.” Nicolette Zeestraten vindt dat er in de bestaande opleidingen meer aandacht moet zijn voor de positieve effecten van een gezonde leefstijl. “En een bijscholing voor bestaand personeel lijkt me ook niet verkeerd. Een behandelaar moet weten welke positieve gevolgen een leefstijlverandering teweeg kan brengen, maar het zou door een expert (lees: leefstijlcoach) uitgevoerd moeten worden”, stelt ze, “want dat is te specifiek. Een huisarts verwijst ook door als het te specialistisch wordt.”

Opleidingen en accreditatie
Leefstijl staat sinds begin dit jaar extra in de belangstelling, omdat een drietal zogenaamde ‘gecombineerde leefstijl interventies’ opgenomen is in het basispakket van de zorgverzekeraars, te weten de Beweegkuur, Slimmer en Cool (coachen op leefstijl). Voorwaarde is dat de coach lid is van de beroepsvereniging (BLCN) en een geaccrediteerde hbo-plus opleiding heeft gevolgd. Vaak is een doorverwijzing van de huisarts nodig. 

De Mark Academy heeft vooralsnog niet de gewenste accreditatie gekregen. De Brickhouse Leefstijlcoach Academy, de Academie voor Leefstijl en Gezondheid en Instituut CAM hebben wel de benodigde accreditatie. Voor wie een erkende leefstijlcoach zoekt kan speuren in het kwaliteitsregister van de BLCN op www.blcn.nl/zoek-een-leefstijlcoach/ (http://www.blcn.nl/zoek-een-leefstijlcoach/)

Dick Leseman (http://info@mijn-leefstijlcoach.nl) is journalist, hardlooptrainer en leefstijlcoach (i.o.)

Anne-Rose van Kessel (http://info@bolance.nl), SPV en Leefstijlcoach bij Bolance Coaching (https://www.bolance.nl/)
Nicolette Zeestraten (http://n.zeestraten@gmail.com), Individuele coaching, duurzame inzetbaarheid bij AAN-ZET.com (http://www.aan-zet.com/)