De relatie tussen depressie, bioritme en genen

Stemmingsstoornissen komen veel voor en hebben in de westerse wereld een groot aandeel in de zorgvraag binnen de geestelijke gezondheidszorg. In zijn proefschrift keek Knapen naar de relatie tussen stemmingsstoornissen en de chronobiologie. Chronobiologie (chronos = Grieks voor “tijd”) bestudeert het bioritme van het lichaam of, anders gezegd, de variaties in onze biologische activiteiten naargelang de tijd.

Ochtend- of avondmens

Zijn proefschrift bestaat uit drie delen. In het eerste deel onderzocht hij de kwetsbaarheid voor stemmingsstoornissen. Hij keek hiervoor naar het chronotype (het zijn van een ochtend- of avondmens) en de genen. Hoewel er verschillende variaties in het DNA gerelateerd zijn aan stemmingsstoornissen en aan chronotype, is er geen effect van stemming op de relatie tussen genen en chronotype. Daarnaast hadden patiënten met een depressie niet meer sociale jetlag dan de controlepersonen.

Rust-activiteitsritme en bipolaire stoornis

In het tweede deel keek hij naar de directe relatie tussen het rust-activiteitsritme en de bipolaire stoornis. De bipolaire stoornis wordt gekenmerkt door het doormaken van een manische episode, waarbij de stemming verhoogd is. Het rust-activiteitsritme is vastgelegd door het registreren van het activiteitspatroon van een persoon, waarna betrouwbaar vastgesteld kan worden wanneer iemand slaapt en wanneer iemand wakker is. Hij ondervond dat patiënten met de bipolaire stoornis in staat zijn om eenzelfde rust-activiteitsritme aan te meten als controlepersonen buiten een stemmingsepisode. Verder concludeert hij dat slaapproblemen mogelijk een waarschuwingssignaal kunnen zijn voor een opkomende stemmingsepisode. Ook heeft hij een nieuwe biomarker bestudeerd in activiteitspatronen, wat mogelijk behulpzaam kan zijn in de diagnose van de bipolaire stoornis.

Winterdepressie en lichttherapie

In het derde deel heeft hij laten zien dat patiënten met een winterdepressie succesvol behandeld kunnen worden met lichttherapie in de ochtend. Eén week lichttherapie is genoeg en er is geen individuele timing van de lichttherapie op het chronotype van de patiënt nodig.

Knapen heeft door het bestuderen van de relatie tussen chronobiologie en stemmingsstoornissen meer inzicht verkregen in de kwetsbaarheid voor en de behandeling van stemmingsstoornissen.

Curriculum Vitae

Stefan Knapen (1990) studeerde Geneeskunde aan de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Daarna was hij werkzaam als arts-assistent Neurologie in het Reinier de Graaf Gasthuis. Zijn promotieonderzoek vond plaats bij prof. dr. Robert Schoevers en dr. Rixt Riemersma-van der Lek aan de RUG. De titel van zijn proefschrift luidt: Rhythm and blues. Chronobiology in the pathophysiology and treatment of mood disorders.

Bron: RUG (https://www.umcg.nl/NL/UMCG/Agenda/Promoties/Paginas/stemmingsstoornissen.aspx)

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! Opgeven van je mailadres is voldoende.
Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html)