Onderzoeken naar Michael P. brengen ernstige tekortkomingen in stelsel forensische zorg aan het licht

Anderhalf jaar geleden verkrachtte en vermoordde Michael P. de 25-jarige Anne Faber. Dat de dader een veroordeelde zedendelinquent bleek te zijn, die ondanks zijn verblijf in een forensische instelling vrij kon rondlopen, veroorzaakte veel maatschappelijke verontwaardiging. De Onderzoeksraad voor Veiligheid, de Inspectie Justitie en Veiligheid en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd deden onderzoek naar het detentieverloop van Michael P, de forensische zorg en de manier waarop gemeenten geïnformeerd worden over delinquenten die resocialiseren of terugkeren in de samenleving. Gisteren kwamen werden de rapporten gepubliceerd. Daaruit bleken ernstige tekorten in de hele keten van zorg.

De meest in het oog springende conclusies:
* In de vier jaar dat Michael P. forensische zorg ontving, zijn de Dienst Justitiële Inrichtingen en de forensische instelling in Den Dolder niet nagegaan welke risico’s van hem uitgingen en hoe groot de kans was dat hij opnieuw een ernstig delict zou plegen.
* De gewelddadige dubbele verkrachting waarvoor hij was veroordeeld, werd niet in zijn behandeling betrokken en raakte gaandeweg steeds verder uit beeld. * * Ongeveer halverwege zijn strafperiode werd Michael P voor aanvullende behandeling en resocialisatie overgeplaatst naar een forensische zorginstelling in Den Dolder. De gevangenis droeg hierbij niet alle relevante informatie over aan de indicatiestellers en de forensische instelling. Volgens de gevangenis kwam dit mede doordat Michael P daar geen toestemming voor gaf.
* In de forensische instelling werd de summiere informatie over Michael P niet aangevuld door extra risicobeoordelingen uit te voeren. Dit had tot gevolg dat ook in de FPA het ernstige zedendelict waarvoor Michael P veroordeeld was, buiten beeld bleef. In de vier jaar dat Michael P onder forensische behandeling was, is niet nagegaan welke risico’s van Michael P uitgingen en hoe groot de kans was op recidive.
* Door een administratieve fout bij Justitie was de plaatsing en het daaraan gekoppelde verlof van Michael P. in de forensische kliniek niet gemeld aan de gemeente Zeist. Het blijkt dat gemeenten weinig zicht hebben op veiligheidsrisico’s van bewoners van de forensische kliniek, mede doordat de instellingen erg terughoudend zijn met het verstrekken van informatie.

Complexe uitvoeringspraktijk

De uitkomst van de onderzoeken illustreert de complexe uitvoeringspraktijk van de forensische zorg. De inspectie schrijft: ”Medewerkers moeten een behandelrelatie opbouwen waarvoor vertrouwen nodig is in gedragsverbetering van de gedetineerde zodat deze kan werken aan zijn resocialisatie. Maar medewerkers moeten tegelijkertijd vanuit gezond wantrouwen steeds rekening houden met de mogelijkheid van recidive en de risico’s voor de maatschappelijke veiligheid.”

Lessen

De inspectie: ”Hoewel dit onderzoek een op zichzelf staande zaak betreft, zijn hieruit ook meer algemene lessen te trekken. Met name de procedures rond overplaatsing naar een forensische ggz-instelling en het verlenen van vrijheden zijn complex van aard. De procedures wekken de schijn dat zij voldoende gericht zijn op het beperken van risico’s maar dat blijkt niet het geval. Dit vraagt om herbezinning op onder meer de verantwoordelijkheden tussen alle betrokken organisaties[2] en de onderlinge samenwerking.”

De inspecties benadrukken dat risico’s nooit uitgesloten kunnen worden. Wel is het zaak de risico’s voor de samenleving zo klein mogelijk te maken. Dat is in dit geval onvoldoende gebeurd.

Bron: gezamenlijke inspecties (https://www.igj.nl/actueel/nieuws/2019/03/28/detentieverloop-michael-p.-risico%E2%80%99s-voor-samenleving-onvoldoende-ingeschat), onderzoeksraad voor veiligheid (https://www.onderzoeksraad.nl/nl/page/4920/forensische-zorg-en-veiligheid---lessen-uit-de-casus-michael-p)