Voor het idee dat roken werkt als zelfmedicatie is weinig wetenschappelijk bewijs

Waarom roken zoveel patiënten met een psychotische stoornis? Een veelgehoorde verklaring is dat patiënten de tabak gebruiken als zelfmedicatie, omdat roken psychotische symptomen zou onderdrukken. Hier is echter weinig wetenschappelijk bewijs voor, schrijft het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde (NTvG), dat zich daarbij mede baseert op een groot Nederlands-Vlaams onderzoek, waar 4 UMC’s en 36 ggz-instellingen aan meededen. Het onderzoek ontkracht deze zelfmedicatiehypothese (Lancet Psychiatry. 2019;6:25-34) (https://www.thelancet.com/journals/lanpsy/article/PIIS2215-0366(18)30424-3/fulltext).

Als patiënten met psychotische klachten zouden roken om deze klachten te verminderen, dan zou dat betekenen dat rokers minder klachten hebben dan niet-rokende medepatiënten en dat zij een betere kwaliteit van leven ervaren. Beginnen met roken zou de klachten doen verminderen en stoppen met roken zou juist tot meer klachten leiden, zo is de hypothese. Dit alles blijkt niet zo te zijn, concludeerden Jentien Vermeulen (Amsterdam UMC, locatie AMC) en collega’s op basis van gegevens uit het GROUP-cohort (GROUP staat voor: ‘genetic risk and outcome of psychosis’).

Zij includeerden 1094 patiënten met een niet-affectieve psychotische stoornis, 1047 broers en zussen van deze patiënten en 579 gezonde controles. Van de patiënten rookte maar liefst 67%, tegenover 38% van de familieleden en 25% van de controledeelnemers. Zowel de rokende patiënten als familieleden rapporteerden statistisch significant meer positieve, negatieve en depressieve symptomen en een lagere levenskwaliteit dan de niet-rokers. De rokers die meer sigaretten per dag rookten, rapporteerden meer klachten.

Na 3 en 6 jaar werden de deelnemers nogmaals ondervraagd. In die tijd was 7% van de patiënten gestopt met roken; gemiddeld veranderden hun klachten daarbij niet. Daarentegen rapporteerde de 4% die was begonnen met roken toegenomen klachten. De resultaten bleven overeind na correctie voor geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en cannabisgebruik.

Hoewel de gevonden verschillen klein waren, wijst geen van de bevindingen in de richting van de zelfmedicatiehypothese. De onderzoekers benadrukken dan ook dat roken geen voordelen biedt voor patiënten met psychotische stoornissen. De auteurs hopen dat dit artsen aanmoedigt om stoppen-met-rokenbehandelingen te starten bij deze patiënten.

Bron: Nienke Fleuren / NTvG (https://www.ntvg.nl/artikelen/nieuws/roken-en-psychose-zelfmedicatiehypothese-ontkracht/volledig)

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html)

Verslaving GGZ

Reacties

Reactie: (Kees Hollestein)
14-2-2019, 23:08

Als (ex)behandelaar in de chronische psychiatrie kan ik U melden dat de zelfmedicatie hypothese wel degelijk opgaat. Het onderzoek van mevrouw Vermeulen naar roken in de psychiatrie gaat helaas op een verschrikkelijke manier mank in haar uitgangspunt. Zij gaat er alleen van uit dat de zelfmedicatie hypothese uitgaat van het roken van sigaretten vanwege psychotische symptomen. Verwijs naar Khantzian (1985) voor een beter begrip van psychiatrische en verslaafde patiënten: er wordt niet gerookt vanwege psychotische symptomen maar vanwege ernstige emotioneel en pijnlijk psychisch lijden (met de hoofdletter L) op basis van een ernstige voorgeschiedenis. Bij een goed literatuuronderzoek zal duidelijk worden dat bij voornoemde groepen bijverschijnselen van medicatie en psychotische symptomen (zolang die niet met grote angst gepaard gaan) geen bijzondere aanleiding zijn tot roken of ander verslavend gedrag, existentieel lijden wel. Dus mevrouw Vermeulen heeft gelijk maar alleen voor zover haar beperkte en onjuist gekozen definitie van zelfmedicatie reikt. Met vriendelijke groet, Kees Hollestein NB: of zoals een psychiatrische patiënte die de ene met de andere sigaret aanstak, mij in vertrouwen vertelde: 'ik rook zoveel, want dan kan ik helderder denken'. NB: In Engeland mogen ondanks wetten tegen roken in openbare ruimtes, psychiatrische patiënten wel in de kliniek roken. Omdat men daar wel beseft dat roken het leven voor deze mensen nog enigszins draagbaar kan maken. Mevrouw Vermeulen weet niet wat zij aanricht als je bedenkt dat psychiatrische patiënten die het al zo extreem moeilijk hebben, nu wederom stuiten op volledig onbegrip van hun omgeving. Die ze met wederom de beste bedoelingen en denkend het beter te weten, tot grotere wanhoop zal drijven. Uiterst droevig wat mij betreft.