Personeelstekort in GGZ kost letterlijk mensenlevens

Trouw en De Groene Amsterdammer deden de afgelopen maanden onderzoek naar de gevolgen van het personeelstekort in de geestelijke gezondheidsklinieken. De beide kranten spraken voor het onderzoek uitgebreid met 75 betrokkenen. Uit hun rondgang langs tien grote ggz-instellingen blijkt dat zij de wanhoop nabij zijn. ­Enkele moesten vanwege het tekort afdelingen sluiten. En dat terwijl vijf jaar geleden de sector nog hard bezig was personeel te ontslaan, vanwege de bezuiniging van 600 miljoen euro die door toenmalig minister Edith Schippers was opgelegd. Patiënten moesten minder in klinieken en vaker thuis worden ­behandeld. Door deze ‘ambulantisering’ werd de patiëntenpopulatie die nog wél in de klinieken geholpen kon worden, veel zwaarder, en ook de vele andere stelselwijzigingen maakten de sector er niet aantrekkelijker op.

Gekkigheid 

Een paar jaar later weten instellingen van gekkigheid niet hoe ze aan geschoold personeel moeten komen, schrijft Trouw (https://www.trouw.nl/samenleving/de-ggz-zoekt-personeel-iemand-is-beter-dan-niemand~ac59e1c2/). Ze trekken van alles uit de kast om personeel te vinden en te behouden: van aanbrengbonussen tot fijn-dat-je-blijftbonussen en hulp bij het vinden van een baan voor de partner. Om de gaten te dichten, leunen de instellingen zwaar op uitzendkrachten en zzp’ers.

“We willen die zzp’ers liever niet, maar als je de bezetting niet hebt, moet je wel”, zegt ­Jochem van Woerden, personeelsmanager van de Groningse ggz-instelling Lentis. “We zijn er afhankelijk van geworden.” Standaard staan er bij Lentis vijftig vacatures open. En dat zijn cruciale functies als die van psychiater, gz-psycholoog en verpleegkundige. Zijn instelling gaf het afgelopen jaar 6 miljoen euro extra uit aan de inhuur van uitzendkrachten en zzp’ers.

Psychiater

“Je mag rustig stellen dat hetzelfde werk ons op jaarbasis nu een paar miljoen meer kost”, geeft ook bestuursvoorzitter Joep Verbugt van GGzE in Eindhoven toe. Jasper van de Giessen, manager bij Altrecht: “Het staat vast dat dit de markt kapotmaakt: je maakt de zorg alleen maar duurder.” Met name de inhuur van zzp-psychiaters drukt zwaar op de kosten van de instellingen. “Pas hadden we een psychiater nodig voor het weekend”, vertelt Ton Dhondt, bestuurslid van GGZ Friesland. “Die moest uit Amsterdam komen en vroeg zijn reistijd vergoed als werktijd. Schoorvoetend en onder de voorwaarde dat hij in de trein zou werken ga je dan akkoord met een bedrag van 165 euro per uur.”

Tweede keus

De instellingen staan met hun rug tegen de muur, erkennen ze. Roely Molendijk, directeur van Pro Persona, roept uit: “Op een gegeven moment denk je: als er maar een psychiater is. Het maakt bij wijze van spreken niet uit hoe, als het er maar één is”. De recruiter naast haar vult aan: “Of een arts, of een klinisch psycholoog”. Als vacatures wél gevuld worden, is dat lang niet altijd met degene die de werkgevers zochten. Iemand is beter dan niemand, lijkt het devies. Ggz-instellingen namen in 2017 bij meer dan de helft van de ingevulde vacatures genoegen met ‘tweede keuze’, blijkt uit onderzoek van Prismant. De manager van GGzE herkent die houding: “Normaal zeg je: bij twijfel niet aannemen. Nu zeg je af en toe: neem maar aan, hopen dat het goed gaat.”

Incidenten met dodelijke afloop

De gevolgen van het nijpende personeels­tekort zijn veel groter dan algemeen bekend is. Uit een overzicht dat de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) op verzoek van Trouw en de Groene Amsterdammer opstelde, bleek dat zich de afgelopen anderhalf jaar incidenten met dodelijke afloop voordeden die grotendeels aan het personeelstekort zijn toe te schrijven. Om privacyredenen kan de IGJ niet inhoudelijk op deze gevallen ingaan. Duidelijk is dat bijna altijd meerdere problemen tegelijk speelden, die samenhingen met het personeelstekort.

Zo zijn uitzendkrachten niet altijd op de hoogte van de regels en protocollen van een ­afdeling. Ook de overdracht van wat er op een dag is voorgevallen laat soms te wensen over, als het team voortdurend van samenstelling wisselt. 

Bovendien zijn flexwerkers niet altijd bekend met de zware psychische problematiek van patiënten. Ze werken dan bijvoorbeeld doorgaans in de ouderenverpleging, of komen net van school en hebben nauwelijks ervaring met de patiëntenpopulatie, waardoor ze bijvoorbeeld niet weten hoe ze moeten omgaan met agressie. Verbugt: “Je stoot je kop, dat hebben wij ook gedaan. Die hele arbeidsproblematiek, de incidenten, de onervarenheid, zijn in de hele sector een probleem.”

Bron en voor het hele artikel: Roos Menkhorst en Catrien Spijkerman Trouw / (https://www.trouw.nl/samenleving/de-ggz-zoekt-personeel-iemand-is-beter-dan-niemand~ac59e1c2/) en De Groene Amsterdammer (https://www.groene.nl/artikel/elke-dag-nieuwe-gezichten)

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html)