De GGZ in 2018: Wat er ook nog gebeurde

Omdat een jaaroverzicht nooit volledig is..

Een jaar proberen samen te vatten is eigenlijk gekkenwerk, vergeef ons de term. Je denkt de vijf belangrijkste kwesties te hebben beschreven, duikt een zesde op. En een zevende, die overigens sterk vervlochten is met de derde, en gevolgen heeft voor de achtste en jawel, de negende. De wal keert het schip: ergens is een deadline en moet het overzicht klaar zijn. Wat bespreken we niet en is wel het vermelden waard?

Personeelsgebrek 

Er is een tekort aan personeel in de sector, vooral aan psychiaters (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3678616/nieuws/tekort_aan_psychiaters_speelt_in_oostelijke_provincies_meer_dan_in_de_rest_van_het_land.html) en verpleegkundigen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3683004/nieuws/hbo-verpleegkundigen_kiezen_nauwelijks_voor_een_baan_in_de_ggz.html) ontbreekt het. Maar liefst tachtig procent van de vacatures in de GGZ is moeilijk te vervullen, zegt het UWV.
Het gevolg laat zich raden: in Noord-Nederland (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3679935/nieuws/personeelstekort_zorgt_voor_opnamestop_bij_verslavingszorg_noord_nederland.html) wordt een opnamestop afgekondigd bij de verslavingszorg, het Amsterdamse Arkin (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3684281/nieuws/arkin_moet_op_termijn_mogelijk_klinieken_sluiten_als_personeelstekort_niet_wordt_opgelost.html) zegt op termijn afdelingen te moeten sluiten, hetzelfde geldt voor de Eindhovense PAAZ (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3698705/nieuws/eindhovense_paaz_dreigt_te_sluiten_vanwege_tekort_aan_psychiaters.html), die vooral een gebrek aan psychiaters heeft. En ze zijn niet de enigen, voorspelt GGZ Nederland (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3685727/nieuws/ggz_nederland_personeelstekort_leidt_tot_reel_risico_van_opnamestop_of_sluiten_van_klinieken.html), want de tekorten zullen alleen maar toenemen.
Overigens kun je er wat kanttekeningen bij plaatsen. Bij Lentis bijvoorbeeld (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3691576/nieuws/in_drie_jaar_tijd_is_bijna_de_helft_van_de_psychiaters_bij_lentis_vertrokken.html) vertrokken in drie jaar tijd bijna de helft van het aantal psychiaters. Uit onvrede over het beleid, maar ook om zich later in te laten huren als zelfstandig ondernemer. Die psychiaters zijn dus niet zomaar ‘weg’, ze werken alleen niet meer voor een grote instelling.
Ondanks de schaarste blijven de meeste opleidingen voor verpleegkundigen wel een numerus fixus (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3686634/nieuws/ondanks_gebrek_aan_verpleegkundigen_hanteren_de_meeste_opleidingen_een_numerus_fixus.html) hanteren, al maken ze in Amsterdam (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3681377/nieuws/hbo-opleiding_tot_verpleegkundige_mag_aantal_opleidingsplaatsen_uitbreiden.html) een uitzondering: de Hogeschool mag 170 extra leerlingen aannemen.

Toch jammer dat de GGZ zo weinig mensen aantrekt. Wij vonden uit dat de mensen die er werken best blij worden van hun werk, ondanks de bureaucratie, de (soms) agressie en de werkdruk. Zie het artikel daarover van Jeannet Appelo (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3695158/nieuws/misschien_wordt_het_morgen_beter__werken_in_de_ggz_is_ondanks_de_bureaucratie_toch_leuk.html) in juni.

Goed nieuws: het kabinet trekt 347 miljoen euro (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3683881/nieuws/dreigende_personeelstekort_moet_over_4_jaar_zijn_weggewerkt.html) uit voor het terugdringen van het personeelstekort in de zorg (inclusief de GGZ) en verwacht daarmee dat het personeelstekort over vier jaar is opgelost. Fingers crossed!

Veranderende wetgeving

Drie wetten rond zorg en dwang (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3680021/nieuws/drie_nieuwe_wetten_rond_gedwongen_zorg_aangenomen_door_eerste_kamer.html) zijn op 23 januari door de Eerste Kamer aangenomen. Het gaat om de Wet Forensische Zorg (treedt in werking op 1 januari 2019), de Wet Verplichte GGZ en de wet Zorg en Dwang. De laatste twee gaan in per 1 januari 2020.
De verschillende belangenorganisaties (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3680023/nieuws/belangenorganisaties_positief_en_bezorgd_over_nieuwe_wet_verplichte_ggz.html) zijn tevreden, maar uiteraard ook kritisch: Ypsilon had de invoeringsdatum graag eerder gezien, maar ze is blij dat de wet er na al die jaren in elk geval wel doorheen is. Maar ook: “De overlastbestrijding moet niet het doel zijn van de dwang”.
Ook Mind is blij, maar kritisch. Zo wil de koepel niet dat mensen eerder in aanmerking gaan komen voor gedwongen zorg. GGZ Nederland tenslotte is tevreden, maar zegt aandacht te blijven vragen voor onderwerpen als bekostiging en uitvoering van de wetten.

Het bestrijden van stigma

Er valt nog veel te doen aan vooroordelen, zo blijkt in 2018. Een paar voorbeelden zijn schokkend.
In Rotterdam (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3679818/nieuws/rotterdamse_wijk_verzet_zich_tegen_opvang_van_mensen_met_psychische_problemen.html) wordt een woon-zorgcomplex omgebouwd tot een verzamelgebouw waar onderdak is voor ouderen, alleenstaande Rotterdammers met een psychische aandoening en gezinnen die tijdelijk professionele hulp nodig hebben. Hevige protesten uit de buurt: ”Die mensen gaan hier de wijk inlopen en zich misdragen. Ze staan te pissen op een kinderspeeltuintje hiervoor en in de tuinen in de straat.”
Iets eerder in het jaar ziet Zorginstelling GGZ Momentum af van zijn plan om in Moergestel (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3678626/nieuws/ggz_momentum_ziet_af_van_vestiging_kliniek_na_protesten_uit_de_buurt.html) een kliniek voor psychotherapeutische behandeling van verslaafden te vestigen, na protest van de buurt tegen deze ‘afkickkliniek’. De omwonenden vrezen overlast.
Ook positieve inzet rond stigma: de vakbonden (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3685038/nieuws/vakbonden_zetten_zich_in_voor_bespreekbaarheid_van_psychische_aandoeningen_op_de_werkvloer.html) gaan zich inspannen om psychische problemen op de werkvloer bespreekbaar te maken.
Het GGZTotaal-compliment gaat naar deelnemers aan de Social Run, die in september, in de stromende regen, €80.000,- euro ophalen om psychische aandoeningen bespreekbaar te maken.