De GGZ in 2018: Sociale media en eHealth breiden uit

Is de hulpverlening over twaalf jaar grotendeels digitaal?

Er gebeurt steeds meer via de digitale snelweg, ook in de GGZ. Dat heeft, zoals alles, zijn goede en minder goede kanten. Waarbij een twistpunt blijft wat die goede en slechte kanten zijn, en óf ze er zijn.
Laten we beginnen met de sociale media. Hét sociale medium bij uitstek,  Facebook, kwam eind 2017 zelf al naar buiten (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3677273/nieuws/facebook_vergroot_risico_op_negatieve_stemming_zegt_ook_facebook_zelf.html) met het nieuws dat passief gebruik een negatieve stemming kan verergeren. Het bedrijf onderneemt naar eigen zeggen allerlei acties om dat effect te minimaliseren. Zo krijgen berichten van hechte vrienden voorrang in de nieuwsfeed.
Maar hoe schadelijk zijn ze dan, die sociale media? Daar is dit jaar het nodige over gezegd. Meer dan twee uur per dag vergroot de kans op een depressie, stelt Amerikaans onderzoek (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3680257/nieuws/meer_dan_twee_uur_per_dag_op_sociale_media_vergroot_kans_op_depressie_bij_jongeren.html?page=3). Bijna 30 procent van de 18- tot 25-jarigen is naar eigen zeggen verslaafd, zegt het CBS (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3689907/nieuws/jongvolwassenen_vaker_verslaafd_aan_sociale_media.html?page=2). Die verslaving is zondermeer een probleem, zeggen verschillende verslavingsinstellingen (zelfs Facebook (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3703313/nieuws/bewust_worden_van_je_verslaving_door_nieuwe_functie_facebook.html?page=1)lijkt daarvan overtuigd), vervelend alleen is dat er geen officiële diagnose (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3681168/nieuws/verslaving_aan_sociale_media_is_wel_een_probleem_maar_nog_niet_officieel_erkend.html?page=3) gesteld kan worden. En oh ja, als ouders de smartphone teveel gebruiken, is dat slecht voor de ouder-kind-relatie, stelt wéér een ander onderzoek (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3692323/nieuws/smartphone_slecht_voor_ouder-kind_relatie.html?page=2). 

Allemaal kommer en kwel dus, die sociale media? Nou nee, dat toch ook weer niet. Er is ook twijfel. Zo blijkt uit een uitgebreid review van bestaand onderzoek (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3699571/nieuws/relatie_tussen_mediagebruik_van_kinderen_en_adhd-gerelateerd_gedrag_is_statistisch_gezien_klein.html?page=2) dat de relatie tussen ADHD en het gebruik van sociale media, anders dan vaak gedacht, wel meevalt. Patiënten die onderling via sociale media contact houden blijken een betere relatie met hun zorgverlener te hebben (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3700484/nieuws/onderling_contact_tussen_patinten_via_social_media_leidt_tot_betere_relatie_met_zorgverlener.html). En dat het delen van je emoties een positief effect heeft, dat wisten we, maar dat dat effect ook opgaat als je je emoties deelt via sociale media (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3704338/nieuws/delen_van_emoties_heeft_positief_effect_ook_via_sociale_media.html?page=1), is dit jaar ook bewezen. Het is, kortom, ingewikkelde materie, en dat is ook een belangrijke conclusie uit het onderzoek naar de relatie tussen gebruik van sociale media en depressie (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3704866/nieuws/verband_tussen_gebruik_sociale_media_en_depressie_is_niet_eenduidig.html?page=1). Over de invloed op de ontwikkeling van het jonge brein (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3682454/nieuws/intensief_gebruik_van_sociale_media_en_de_invloed_op_de_ontwikkeling_van_het_jongere_brein.html?page=2) is de wetenschap voorlopig ook nog niet uitgepraat.

De gezondheidszorg, inclusief de GGZ, doet intussen zijn uiterste best om gebruik te maken van al dat digitale geweld. Immers: als je een face-to-face-gesprek kunt vervangen door een app, of door een eHealth-module, of door te face-timen, en je boet niet in aan kwaliteit, dan scheelt dat tijd en geld. En ondanks dat de GGZ zijn ICT nog niet geheel op orde (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3682373/nieuws/ict-versnellingsprogramma_voor_de_ggz_geen_inspanningsverplichting_maar_resultaatverplichting.html) heeft, zijn er in 2018 (evenals in vorige jaren) een hele serie apps en andere initiatieven op dit gebied verschenen, zowel binnen als buiten de GGZ.
Een stroom aan apps haalde onze nieuwsberichten. Een app om terugval van depressie (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3679644/nieuws/smard-app_kan_bijdragen_aan_voorkomen_van_terugval_depressie.html) te voorkomen, eentje om vragen over privacy in de jeugdzorg (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3678954/nieuws/privacyapp_jeugdhulp_is_nu_ook_beschikbaar_voor_jeugdhulpverleners.html) te beantwoorden, ook één om Alzheimer zo veel mogelijk te voorkomen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3684277/nieuws/alzheimer_centrum_limburg_ontwikkelt_app_om_dementie_zoveel_als_mogelijk_te_voorkomen.html). Verder om alcoholgebruik te verminderen (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3686010/nieuws/gratis_app_maxx_ondersteunt_bij_het_minder_of_geen_alcohol_drinken_op_lastige_momenten.html), om grip te krijgen op psychische klachten (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3694185/nieuws/psychosenet_lanceert_app_om_grip_te_krijgen_op_psychische_klachten_in_het_dagelijks_leven.html), om zelfdoding (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3702674/nieuws/nieuwe_app_om_zelfdoding_beter_bespreekbaar_te_maken.html) bespreekbaar te maken, een muziekapp (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3685041/nieuws/stichting_papageno_lanceert_muziek-app_voor_kinderen_met_autisme.html) voor kinderen met autisme en we zullen er ongetwijfeld nog een aantal gemist hebben.

De gezondheidszorg zal in 2030 grotendeels digitaal zijn, schrijft Business & Trends (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3688978/nieuws/komende_jaren_forse_toename_van_digitale_gezondheidszorg.html), en hoewel dat in ieder geval voor de GGZ een beetje overdreven lijkt, worden er wel stappen in die richting gezet. Zo kondigt Emergis (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3683218/nieuws/emergis_breidt_digitale_hulpverlening_op_meerdere_gebieden_uit.html) aan zijn digitale hulpverlening drastisch uit te gaan breiden, GGzE opent een webwinkel (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3680544/nieuws/ggze_opent_webwinkel_met_gratis_online_hulpverlening.html)met gratis online hulpverlening en de Parnassia Groep (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3684362/nieuws/parnassia_groep_en_sense_health_openen_100_online_opererende_poli.html) opent samen met Sense zelfs een 100% digitaal opererende poli.

Spannende en veelbelovende ontwikkelingen. Maar laten we ook de ogen niet sluiten voor de risico’s. De sector Zorg & Welzijn is koploper in gemelde datalekken (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3686082/nieuws/sector_zorg_en_welzijn_in_2017_koploper_in_gemelde_datalekken.html). In december nog werd een chatplatform voor jongeren met psychische problemen gehackt (http://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3703853/nieuws/chatplatform_gehackt_voor_jongeren_met_psychische_problemen.html). Veel informatie lag op straat. Dat moet je toch niet willen.