Menzis bindt strijd aan met geneesmiddelenfabrikant wegens te duur antipsychoticum

Zorgverzekeraar Menzis daagt farmaceut AstraZeneca voor de rechter. Dat schrijven diverse media en wordt bevestigd op de site van Menzis (https://www.menzis.nl/publicaties/zorg-zorgverzekering/2018/09/20/rechtszaak-tegen-farmaceut-die-geneesmiddel-te-lang-duur-houdt). Menzis neemt het de geneesmiddelenfabrikant kwalijk de duur van een patent op geneesmiddelen te hebben gerekt.

Dit gesjoemel met patenten heeft als gevolg dat Menzis jarenlang te veel moest betalen voor medicijnen, schrijft de zorgverzekeraar. Met een patent in de hand dicteert de farmaceut immers een hoge prijs, zonder concurrentie. Daarom claimt Menzis namens haar verzekerden nu ruim 4 miljoen euro schadevergoeding. Het is nog niet eerder voorgekomen dat een zorgverzekeraar een farmaceut op deze wijze aanklaagt.

Hoge prijs forceren

“Grote farmaceuten zoals AstraZeneca misbruiken hun positie en de vertragende werking van patentbescherming om zodoende een onnodig hoge prijs te handhaven voor medicijnen”, aldus Henk Eleveld, adviserend apotheker (niet praktiserend) bij Menzis. “Dat is een vorm van ‘Evergreening’, het zo lang mogelijk hoog houden van medicijnprijzen. Dit door bijvoorbeeld aan te tonen dat het medicijn voor een andere aandoening ook helpt. Dan kan het patent vernieuwd of opgerekt worden. Zelfs al krijgt de farmaceut daarin geen gelijk: in de tussentijd hebben ze dan vaak al jaren het patent gerekt. In die periode kunnen andere fabrikanten het medicijn niet goedkoper op de markt brengen.”

Twee jaar gerekt door Evergreening

In deze zaak staat het geneesmiddel Seroquel centraal. Dit medicijn helpt bij wanen en psychoses. Toen het patent op één van de varianten van dit middel in 2012 afliep, probeerde AstraZeneca dit te rekken. Dat heeft tot 2014 geduurd. In die periode kon het geneesmiddel niet goedkoper door andere farmaceuten worden gemaakt. Nadat AstraZeneca alsnog in het ongelijk gesteld was in juni 2014, bleek het middel wel tot 90% goedkoper op te markt te kunnen komen.

Claim

Eleveld: “Het is voor het eerst dat een zorgverzekeraar zo’n zaak aanspant tegen een farmaceut. Wij doen dit natuurlijk mede vanuit ethisch oogpunt: farmaceuten houden zo kunstmatig de prijs van medicijnen hoog. En daar draait de premiebetaler voor op, want we betalen in Nederland met zijn allen de zorg. Wij claimen nu een schadevergoeding. Ook al is het ten opzichte van onze totale zorgkosten maar een klein bedrag, toch helpt een eerlijkere prijs voor medicatie de premie betaalbaar te houden.”  
De rechtszaak dient vandaag, vrijdag 21 september, om 10:00 uur in de octrooirechtbank in Den Haag en is openbaar. Menzis hoopt dat deze zaak er toe leidt dat farmaceuten in de toekomst afzien van Evergreening.

’Het borrelt’

‘Wat deze zaak laat zien, is dat er echt een beweging op gang komt die de moraal en de ethiek van de farmaceutische bedrijven ter discussie stelt’, zegt Birgit Toebes, adjunct hoogleraar Internationaal Gezondheidsrecht  in Groningen tegen de Volkskrant (https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/rechtszaak-menzis-tegen-astrazeneca-past-in-hoognodige-discussie-over-ethiek-farmaceuten-~b1cc6f02/). Dat is nodig, want de farmaceutische industrie heeft zo’n ‘grote maatschappelijke, morele en mensenrechtelijke verantwoordelijkheid, dat je het niet kunt maken geheimzinnig te doen over je activiteiten en je producten zo duur te houden.’

’Het borrelt’, zegt ze, ’dit zal zeker niet de laatste rechtszaak zijn. Het is overal in het nieuws, er wordt veel explicieter over de ethiek van farmaceuten gesproken. Dat is een kentering die nodig is om tot verandering te komen. Juristen, medici, politici, andere farmaceuten springen op de bres. Beleid en wetgeving hobbelt vaak achter zo’n maatschappelijke beweging aan. Het is nu aan de regering om iets te doen.’

Onder vuur

AstraZeneca is niet de enige farmaceut die juridisch onder vuur ligt, schrijft de Volkskrant. De stichting Farma ter Verantwoording (Toebes zit bij deze stichting in de Raad van Advies, red. VK) heeft bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM) een handhavingsverzoek ingediend tegen de Italiaanse farmaceut Leadiant. Die heeft de prijs van een medicijn tegen een zeldzame stofwisselingsziekte de afgelopen tien jaar vervijfhonderdvoudigd, en alle beschikbare concurrerende middelen opgekocht en van de markt gehaald. Dat is misbruik van de marktmacht, vindt de Stichting.

Die zaak is zo extreem dat zelfs de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG), de branchevereniging van de Nederlandse farma, afstand heeft genomen van Leadiant, overigens geen lid. De VIG werkt aan een gedragscode, die een intrinsieke gedragsverandering in de farmasector moet bewerkstelligen. De code moet een moreel kompas vormen; niet alles wat wettelijk is toegestaan, is ook acceptabel. In de code zullen de farmaceuten vastleggen dat zij voortaan transparant en maatschappelijker verantwoord te werk gaan. Over de zaak-AstraZeneca wil ook de VIG niets zeggen, zolang de rechter geen uitspraak heeft gedaan.

Bron: Menzis (https://www.menzis.nl/publicaties/zorg-zorgverzekering/2018/09/20/rechtszaak-tegen-farmaceut-die-geneesmiddel-te-lang-duur-houdt) / De Volkskrant (https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/rechtszaak-menzis-tegen-astrazeneca-past-in-hoognodige-discussie-over-ethiek-farmaceuten-~b1cc6f02/)

Lees ook:
Psychofarmaca: de kwaal en het middel (deel één: de geschiedenis in vogelvlucht). (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3694984/nieuws/psychofarmaca_de_kwaal_en_het_middel_deel_een_de_geschiedenis_in_vogelvlucht.html?page=1)
Psychofarmaca: de kwaal en het middel (deel twee: over belangen, regels en geld). (https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3694986/nieuws/psychofarmaca_de_kwaal_en_het_middel_deel_twee_over_belangen_regels_en_geld.html?page=1)

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op het gratis maandelijkse e-magazine dan iets voor jou! Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html)