Vreemdeling als straf nog vaak in isolatiecel

In Nederlandse vreemdelingendetentiecentra worden vreemdelingen nog relatief vaak als orde- of strafmaatregel in een isolatiecel gezet. In de eerste helft van 2015 betekende 75 procent van de maatregelen een gang naar de isolatiecel. Dat blijkt uit cijfers die de Volkskrant verkreeg na een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (WOB).

Na de zelfmoord van de Russische asielzoeker Aleksandr Dolmatov in 2013, in Rotterdam, beloofde toenmalig staatssecretaris Fred Teeven van Justitie het aantal isolaties van vreemdelingen in detentiecentra terug te dringen. Hoewel dat in absolute aantallen is gelukt, door de afname van het aantal vreemdelingen in detentiecentra, wordt de omstreden maatregel naar verhouding nog even vaak toegepast.

Iemand zonder de Nederlandse nationaliteit die illegaal in Nederland verblijft kan alleen in detentie geplaatst worden als er zicht is op uitzetting en er een gegrond vermoeden is dat hij of zij zich daaraan zal onttrekken. Het Europees Hof heeft diverse malen gesteld dat vreemdelingenbewaring niet in gevangenissfeer uitgevoerd mag worden, maar in Nederland valt zij onder de penitentiaire wet.

Afzondering kan zowel een straf- als een ordemaatregel zijn, die genomen wordt wanneer een vreemdeling zich niet aan de regels houdt. In de psychiatrie wordt isolatie al jaren teruggedrongen. Deskundigen noemen de reflex van detentiecentra om vreemdelingen in isolatie te zetten dan ook zorgwekkend.

Traumatiserend

Wanhopige, verwarde mensen die niet meer willen leven hebben zorg nodig, geen afzondering

In 2013 kwamen 3.670 vreemdelingen in de centra binnen. Er werd 662 keer afgezonderd. In 2014 kwamen 2.728 vreemdelingen binnen en werd 450 keer afgezonderd. De cijfers betreffen afzonderingscellen: nog een aantal vreemdelingen werd op de eigen cel afgezonderd.

Een toenemend percentage van de isolaties en andere maatregelen volgt op zogenoemde medische incidenten, zoals suïcidepogingen of het dreigen daarmee, verwarring, psychosen, honger- en dorststaking of zelfbeschadiging. Dat was in 2013 het geval bij eenderde van de opgelegde maatregelen, in 2014 bij 38 procent en in de eerste helft van 2015 bij bijna de helft.

Volgens Bouke Bijnsdorp, afdelingsmanager van gesloten opnamekliniek GGZ inGeest in Haarlem, kan isolatie traumatiserend zijn voor suïcidale mensen. ’Wanhopige, verwarde mensen die niet meer willen leven hebben zorg nodig, geen afzondering.’

Communicatieproblemen

In april werd in een rapport van Amnesty gesteld dat angst voor zelfmoord er juist sinds de zaak-Dolmatov toe leidt dat snel naar isolatie wordt gegrepen. Eerder dit jaar pleegde opnieuw een vreemdeling zelfmoord in detentiecentrum Rotterdam. Justitie doet, in afwachting van het onderzoek, geen mededelingen over de toedracht.

Justitie stelt dat afzondering slechts als uiterste maatregel wordt opgelegd. Daarnaast wordt de gedetineerde ’indien de veiligheid van de ingeslotene dit toelaat afgezonderd in een aangeklede cel’. De directeur kan beslissen om leesmateriaal, televisie of beperkt contact toe te staan. Een gedragsdeskundige bepaalt dagelijks of de maatregel kan worden beëindigd.

Volgens Anton van Kalmthout, hoogleraar vreemdelingenrecht, wordt in vreemdelingendetentie meer geïsoleerd dan in reguliere gevangenissen, onder meer vanwege communicatieproblemen. ’En vreemdelingen vormen een moeilijke groep vanwege hun onzekerheid over de toekomst.’

Veel verzet

Detentie wordt gebruikt om mensen te prikkelen te vertrekken. Dat mag niet

SP-Kamerlid Sharon Gesthuizen diende in april een motie in om isolatie in vreemdelingendetentie terug te dringen. Staatssecretaris Dijkhoff van Justitie heeft de motie ontraden. ’Hij deed er tamelijk blasé over, alsof ik last heb van cijferfetisjisme, omdat het aantal afneemt. Maar isoleren is dusdanig ingrijpend dat iedere keer dat het gebeurt absoluut te veel is.’

Volgens Van Kalmthout wordt ten onrechte verondersteld dat een hard en onaangenaam regime afschrikkend werkt. De helft van de gedetineerde vreemdelingen verlaat Nederland niet. ’En het harde gevangenisregime roept veel verzet op, in de vorm van woede, hongerstaking en zelfbeschadiging.’

Gesthuizen stelt dat het ’uiterste redmiddel’-principe van vreemdelingendetentie niet voldoende wordt toegepast. ’Detentie wordt gebruikt om mensen te prikkelen te vertrekken. Dat mag niet.’

 

Bron: De Volkskrant (http://www.volkskrant.nl/binnenland/vreemdeling-als-straf-nog-vaak-in-isolatiecel~a4175986/)