We worden er allemaal beter van

Johan Atsma recenseert het boek van Jan Celie

Als ik “We worden er allemaal beter van, meer verbondenheid en meer gelijkheid als remedie tegen de depressiepandemie’ weg leg, het boek van Jan Celie, klinisch  psycholoog aan de universiteit van Gent, doe ik dat met gemengde gevoelens. Aan de ene kant weet Celie mij te overtuigen van het wetenschappelijk aantoonbare feit dat depressie op wereldschaal pandemische vormen aanneemt en dat je er echt niet bent om depressie weg te zetten als een individueel medisch biologisch probleem waartegen medicatie een oplossing biedt. Aan de andere kant hanteert Celie een ietwat zelfgenoegzame toon om zijn punt te maken. Het gehele boek laat in ieder geval goed zien waarop hij zich baseert en waarom hij meent de communis opinio rondom depressie te kunnen bestrijden. Celie maakt wetenschappelijk onderbouwd volstrekt duidelijk van welk drijfzand er sprake is in het huidige denken over depressie dat vooral lijkt ingegeven door belangen van de farmaceutische industrie. Die kritiek klinkt natuurlijk wel vaker maar Celie weet de onderbouwing van het denken over succesvolle medicatie en de medisch biologische redenaties die daar aan ten grondslag liggen op eenvoudige wijze onderuit te halen door te wijzen op de weinig wetenschappelijke wijze van argumenteren die daarvoor is gehanteerd.

Wetenschap aldus Celie is veel meer dan een enkel onderzoek publiceren met welgevallige resultaten.  Wetenschap is zelfkritisch, met herhaalbare resultaten op een getalsmatig aanvaardbaar niveau. Hij zelf hanteert de term ‘Hoogstwaarschijnlijk’ als het maximaal haalbare resultaat in wetenschappelijk onderzoek, hoe je tot een dergelijke conclusie kunt komen en welke werkwijze daartoe de term ‘wetenschappelijk’ verdiend. Het is vervolgens niet zo moeilijk om het huidige denken vanuit de diagnosebijbel DSM 5 en de bewijsvoering die de farmaceutische industrie hanteert, onderuit te halen. Dat doet hij dan ook effectief in zijn boek

In dit boek hanteert Celie een mooie allegorie van het kippenhok. Hij weet de mensheid op te delen in kippen zonder kop, kale kippen en hanen die het voor het zeggen hebben. Dat gekoppeld aan de straffe observatie dat het neo-liberalisme van tegenwoordig bezien kan worden als een te belijden religie maakt het boek vooral een maatschappijkritisch boek en voor de goede verstaander is hij zeker overtuigend. Wie de goede verstaander is, daarover kun je natuurlijk discussiëren en in die zin toont Celie wellicht, en ik aarzel om dat op te schrijven, ook hanengedrag in de toon die hij hanteert.

Dat gezegd hebbende, Celie laat zien dat er reden genoeg is om in de huidige maatschappelijke situatie ons grote zorgen te maken: de maatschappelijke ongelijkheid is groter dan ooit en neemt hand over hand toe, ook dat is eenvoudig en goed onderbouwd aan te tonen. Daarnaast is het klimaat een serieus en groot probleem, ook dat is wetenschappelijk vastgesteld. Depressie, zo laat Celie zien is met het voorgaande in gedachte vooral een maatschappelijk verschijnsel dat niet alleen in het westen een steeds groter probleem vormt. Het zorgwekkend hoge aantal mensen dat aan depressie lijdt op wereldwijde schaal neemt exponentieel toe.

“(…) We worden vervolgens ziek verklaard, deze keer in de enge betekenis van het woord: we functioneren niet meer in het systeem. Dokters en therapeuten vertellen ons dat we lijden aan een vorm van depressie, een ziekte die individueel behandeld dient te worden met pillen en/of therapie. De wetenschappelijke evidentie waarop die redenering stoelt, is flinterdun of onbestaand; (…) Als we de tendens van de alarmerend groeiende groep ongelukkige mensen willen keren, zullen we depressie moeten benaderen als gevolg van de depressogene alleenleving waarin we inmiddels al decennialang toeven. “

Jan Celie schrijft zijn betoog leesbaar en met humor en hij neemt goed de ruimte om uit te leggen hoe depressie een wereldwijd gevolg is van wat hij creatief de alleenleving noemt. Hoe die alleenleving de vervreemding en ongelijkheid veroorzaakt wordt ook uitgebreid en steeds verwijzend naar wetenschappelijke publicaties duidelijk gemaakt  en daarna stelt Celie, is de oplossing van de depressiepandemie zoals hij zegt eigenlijk eenvoudig.

“De depressiepandemie is vooral een maatschappelijk veroorzaakt probleem. Als de rijkste 10 procent mensen op aarde 85 procent van alle wereldwijde activa beheert en controleert, dan weet een kind dat daar inderdaad problemen van moeten komen. Die problemen zijn al een tijd geleden ontstaan. Dure problemen vaak, zoals gezegd kost de alleenleving elk jaar opnieuw biljoenen dollars en dat énkel voor de aanpak van de depressiepandemie. De meeste mensen zagen dat wel gebeuren, zo vermoed ik toch, maar een gevoel van onmacht zorgde ervoor dat ze in ontkenning gingen leven.

En toch is uw gevoel van onmacht onzinnig en uw ontkenning bijgevolg ook. U hebt als burger namelijk veel macht. (…) U hebt macht omdat u de mogelijkheid hebt u te groeperen en kritiek te uiten, dat is volgens Popper (1945) de essentie van democratie. “

Kort en goed: De heersende depressiepandemie baart grote zorgen. De maatschappelijke aspecten daarvan zijn duidelijk en daarin ligt dan ook weg tot bestrijding van die depressiepandemie. Met humor, met een eigengereide toonzetting en degelijk onderbouwd toont  Jan Celie in ‘We worden er allemaal beter van’ zijn brede en kritische kijk op de huidige depressiepandemie. Want daar is wel degelijk sprake van, dat wordt volstrekt duidelijk in dit boek. De titel: ‘We worden er allemaal beter van, meer verbondenheid en meer gelijkheid als remedie tegen de depressiepandemie’ is na lezen van dit boek niet meer dan een logische conclusie.

Jan Celie: We worden er allemaal beter van, meer verbondenheid en meer gelijkheid als remedie tegen de depressiepandemie. Uitgeverij Horizon; 366 pagina’s inclusief noten en uitgebreide lijst geraadpleegde literatuur. Prijs: € 23,99; ISBN 978 94 641 0428 8

Lees ook andere recensies van Johan Atsma en Judith de Roos (https://www.ggztotaal.nl/tp-29166-2/recensie)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijfformulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), opgeven van je mailadres is voldoende. Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).