Hoe houden we psychopaten en narcisten weg van de macht?

Een pleidooi voor psychologische screening van potentiële leiders

 

Een van de grootste problemen van de mensheid is dat mensen die machtsposities bekleden vaak niet in staat zijn om op een verantwoorde manier macht te gebruiken. In het verleden was dit vooral te wijten aan systemen van erfopvolging, waardoor de terecht kwam bij koningen, edellieden en anderen, die vaak niet de intellectuele of morele capaciteit hadden om hun macht goed te gebruiken. Maar in recentere tijden lijkt het erop dat macht meedogenloze en narcistische mensen aantrekt met meer dan eens gebrek aan empathie en geweten.

----------------------------------------------------------------------
Dit artikel is een vertaling van ’How to stop psychopaths and narcissists from winning positions of power’, van Steve Taylor, eerder deze maand gepubliceerd in The Conversation (https://theconversation.com/how-to-stop-psychopaths-and-narcissists-from-winning-positions-of-power-158183).
----------------------------------------------------------------------

In de psychologie is er een concept van een ‘donkere triade’ van kwaadaardige persoonlijkheidskenmerken: psychopathie, narcisme en machiavellisme. Deze eigenschappen worden samen bestudeerd omdat ze elkaar bijna altijd overlappen en combineren. Als iemand psychopathische eigenschappen heeft, neigt hij (of zij) ook naar narcisme en machiavellisme.

Mensen met deze persoonlijkheden zijn niet in staat de gevoelens van andere mensen niet voelen of kunnen de wereld niet vanuit een ander perspectief dan hun eigen perspectief zien. Ze hebben geen geweten of schuldgevoel om te voorkomen dat ze zich immoreel gedragen. Ze voelen zich superieur en vinden het leuk om andere mensen te manipuleren en te controleren. Tegelijkertijd moeten ze zich gerespecteerd en bewonderd voelen en graag in het middelpunt van de belangstelling staan.

Er is veel bewijs dat mensen met een donkere-triade-persoonlijkheid zich aangetrokken voelen tot de zakelijke en politieke wereld. Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat mensen met narcistische en psychopathische trekken een sterk verlangen hebben naar dominantie en onevenredig vaak vóórkomen in leidinggevende posities.

Sociale roofdieren

Zoals de psychologen Niklas Steffens en Alexander Haslam het verwoordden, ”als motten tot een vlam, kunnen narcisten van nature aangetrokken worden tot posities van macht en invloed.” Of zoals de psycholoog Robert Hare over psychopaten schrijft, ze ”zijn sociale roofdieren en zoals alle roofdieren zoeken ze naar voedsel. Waar je macht, prestige en geld vindt, vindt je hen ook.”

De meest kwaadaardige leiders van de 20e eeuw, zoals Stalin, Hitler, Mao Zedong, Pol Pot, Saddam Hoessein en kolonel Kaddafi, hadden duidelijk ernstige donkere-triade-trekken. Ze werden geen leiders vanwege hun bekwaamheid of intelligentie, maar gewoon omdat ze een enorm verlangen naar macht hadden en ongelooflijk meedogenloos en wreed waren in hun streven daar die macht te bereiken.

Veel hedendaagse politici lijken ook psychopathische en narcistische trekken te hebben. Het is gemakkelijk om zulke leiders te herkennen, omdat ze altijd autoritair zijn en een hardlijnig beleid volgen. Ze proberen de democratie te ondermijnen, de persvrijheid te verminderen en afwijkende meningen de kop in te drukken. Ze zijn geobsedeerd door nationaal prestige en vervolgen vaak minderheidsgroepen. En ze zijn altijd corrupt en missen morele principes.

Narcisten en sociopaten

In democratische landen zoals het VK en de VS zou je kunnen stellen dat de kans kleiner is dat psychopathische mensen leiders worden. Maar er is nog steeds een ernstig probleem met zeer narcistische, meedogenloze en niet-empathische mensen die macht verwerven. Dit blijkt duidelijk uit het presidentschap van Donald Trump.

Zoals veel professionals in de geestelijke gezondheidszorg, meende de nicht van de president, Mary Trump, een klinisch psycholoog, dat Trump lijdt aan een reeks persoonlijkheidsstoornissen. Ze suggereerde dat zijn belangrijkste probleem zijn ernstige narcisme was, maar ook dat hij ”voldoet aan de criteria voor antisociale persoonlijkheidsstoornis, die in zijn ernstige vorm algemeen als sociopathie wordt beschouwd”.

In de loop van de tijd, nadat verstandige en verantwoordelijke mensen zijn regering verlieten, trok Trump anderen met vergelijkbare persoonlijkheidskenmerken naar zich toe. Op deze manier werd zijn regime wat de Poolse psycholoog Andrew Lobacewski een ’pathocratie’ noemde - een regering bestaande uit mensen met persoonlijkheidsstoornissen. Ook in het Verenigd Koninkrijk is er een trend dat vooraanstaande politici tekenen van narcisme, meedogenloosheid en een gebrek aan empathie vertonen. Ook dit suggereert een beweging naar pathocratie.

De essentie van het probleem is dat hardvochtige mensen met weinig empathie tot macht worden aangetrokken, terwijl empathische en verantwoordelijke mensen (die ideale leiders zouden zijn) geen of minder verlangen hebben naar dominantie. Ze geven er meestal de voorkeur aan om gelijkwaardig te blijven, in interactie met andere mensen. Hierdoor blijven machtsposities vrij voor de verkeerde mensen.

Wat kan er worden gedaan?

Net als anderen die het probleem van ”bedrijfspsychopathie” bestudeerden, heeft de Australische psycholoog Clive Boddy voorgesteld dat bedrijven leidinggevende kandidaten moeten screenen op psychopathie. Naar mijn mening zouden we in de politiek iets soortgelijks moeten doen. Elke regering (en inderdaad elke organisatie) zou psychologen in dienst moeten nemen om potentiële leiders te beoordelen en hun geschiktheid voor macht vast te stellen.

Persoonlijkheidstests hebben misschien niet veel zin, omdat donkere-triade-persoonlijkheden manipulatief en oneerlijk zijn. Maar er kunnen andere beoordelingen worden gebruikt. Het wordt algemeen aanvaard dat er in de kindertijd tekenen zijn van donkere-triade-eigenschappen, zoals ongevoeligheid en wreedheid en een gebrek aan empathie, schuldgevoel en emotie. Dus psychologen konden de levensgeschiedenis van de kandidaat onderzoeken en eerdere supervisors en collega’s interviewen. Ze konden ook praten met vroegere kennissen, voormalige leraren of docenten van de universiteit.

Sommigen zullen misschien vinden dat dit te veel macht zal geven aan psychologen, die in feite kingmakers zouden worden - en misschien zelf kwetsbaar zouden worden voor corruptie. Hoewel dit waar is, verdient het zeker de voorkeur boven de huidige situatie, waarin niets mensen met narcistische en psychopathische eigenschappen ervan weerhoudt om macht te krijgen en vervolgens hun macht kwaadaardig te gebruiken.

Bron: Steve Taylor in The Conversation (https://theconversation.com/how-to-stop-psychopaths-and-narcissists-from-winning-positions-of-power-158183) (vert. GGZ Totaal)

-----------------------------------------------------------------------------------------

Vind je dit interessant? Misschien is een abonnement op de gratis nieuwsbrief dan iets voor jou! GGZ Totaal verschijnt tweemaal per maand en behandelt onderwerpen over alles wat met de ggz te maken heeft, onafhankelijk en niet vooringenomen.

Abonneren kan direct via het inschrijffomulier (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89775/pagina/abonneren.html), Opgeven van je mailadres is voldoende.
Of kijk eerst naar de artikelen in de vorige magazines (http://www.ggztotaal.nl/pg-29166-7-89779/pagina/e-magazine.html).

power power

Reacties
Reactie: (B. T.)
19-4-2024, 12:06
Tot het besef gekomen dat ik 20 jaar lang de speelbal ben geweest van dat soort. Op professioneel vlak. Loyaliteit voedt deze roofdieren en op het moment dat het slachtoffer verzwakt, beginnen ze die persoon langzaam te wurgen. Het maakt niet uit hoe ze opgeruimd worden; levend of dood. Als ze maar zover mogelijk uit het zicht zijn en wensen dat ze niet meer hoeven te leven = lijden

Reactie: (Leo)
26-3-2024, 19:13
Inderdaad een amateuristisch verhaal, onze eigen Rutte is niet autoritair maar wel narcistisch en heeft gebrek aan moraal en empathie. Dat Hitler en Stalin etc. monsters waren weten we wel. Het gaat om al die overmoed en het gebrek aan zelfinzicht van 99% wat er in het parlement zit, verplicht in psychoanalyse, allemaal.

Reactie: (Hetty)
2-11-2022, 16:43
Wat een onacademisch vooringenomen stuk. Over nette mensen die de regering verlieten en duistere types die ervoor in de plaats kwamen. Hoe weet de auteur dat nou? Natuurlijk zijn er ook in democratieën massaal mensen met narcistische trekken die op macht afkomen. Hoe kun je nu veronderstellen dat er in een democratie minder narcisten zijn? Of dat in en democratie nacisten minder op machtsposities zouden zitten? En hoe kun je veronderstellen inzicht te hebben in de werkelijke persoonlijkheidsstructuren van mensen die je slechts vanuit de media kent? Notabe terwijl narcisten floreren bij media en spotlights?

Reactie: (Rudy)
16-4-2022, 19:46
Na een relatie met een narcistische ex. En tot het besef gekomen dat dat in mijn eigen familie ook enkele narcisten heel actief zijn. Ik begin ook te beseffen wat een impact dit op mij en anderen in mijn familie heeft. Tegelijk leg ik de link met Poetin waarbij ik denk dat hij niet de enige is die er toe in staat is van wat hij doet. Ik zie veel mensen die in staat zijn om te doen wat poetin doet. En dus vraag ik me af of er ergens groepen/forums of dergelijke zijn de zich hier mee bezig houden? Want zelfs al zou men er in slagen om poetin te verwijderen dan nog is het het gevaar niet geweken. Er zijn er nog velen zoals hij.

Reactie: (Imelda Harant)
9-2-2022, 20:11
Niet denkend aan een Narcist, defineerde en zei ik tegen een broer : ‘ Macht, Geld en GEEN Empathie ! dat ben jij ! Begin van de familie- oorlog ! Graag meer van dit

Reactie: (Peter Verniers)
9-2-2022, 13:38
Onze familie kent ook enkele narcistische potentaatjes. Samenleven zit er niet meer in. Deze informatie is helend voor slachtoffers. Graag dringend meer van dit.

Reactie: (Jan Van Peteghem)
5-9-2021, 14:33
Uitstekende tekst. Ik heb in mijn loopbaan (al te veel) te maken gekregen met kwaadaardige narcisten en sociopaten, en mjn ervaringen liggen volledig in het verlengde van deze (uistekende) tekst. Zou verplichte literatuur moeten zijn voor ceo's en selectiepscychologen. Alleen druppelt de boodschap helaas zelden door bij bedrijfsverantwoordelijken van allerlei slag.